Đọc hiểu thơ: Đau Lòng Lũ Lụt Miền Trung của Phạm Ngọc San

Phần I. Đọc hiểu (4 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi: 

ĐAU LÒNG LŨ LỤT MIỀN TRUNG

Mưa giăng mắc nỗi buồn nhân thế
Mờ chân mây dâu bể đón đưa
Ai làm bão tố gió mưa
Đời chan nước mắt, héo dưa kiếp người!

Ngày rát mặt, ngang trời mưa đổ
Đêm giá băng sương nhỏ lệ rơi
Mây đen phủ kín bầu trời
Sinh linh chết đứng giữa trời nước non!

Nghe gió thổi lòng cồn bão tố
Tiếng mưa rơi thác đổ ngàn xa
Lũ ơi, sấp ngửa ập oà
Nước ơi, trắng xoá lệ nhoà bóng quê!

Mưa gấp khúc đường về nẻo cũ
Bong bóng trôi theo lũ cuốn đê
Bàn tay kêu cứu – tái tê
Thò qua mái ngói bốn bề nước trôi!

Nhìn trẻ nhỏ màn trời chiếu nước
Các cụ già rét mướt tái xanh
Cuộc đời lúc rách lúc lành
Người mình chia sẻ đã thành bản năng!

Cùng một bọc, chung cành chung gốc
Nào cùng chia bão lốc gió sương

“Nhiễu điều phủ lấy giá gương”…!

(Phạm Ngọc San trích Khoảng lặng xôn xao NXB hội nhà văn 2018)

 Đau Lòng Lũ Lụt Miền Trung của Phạm Ngọc San

Câu 1 (0,5 điểm): Hãy chỉ ra nhịp thơ trong đoạn thơ trên.

Gợi ý: Xem cách ngắt nhịp ở các dòng thơ thất ngôn và lục bát.

Click vào đây để xem đáp án
  • Nhịp thơ:
    • Hai câu thất: 3/4
    • Câu lục: 2/2/2
    • Câu bát: 4/4

Câu 2 (0,5 điểm): Xác định các từ ngữ trong bài thơ cho thấy lũ lụt Miền Trung là một thiên tai nghiêm trọng?

Gợi ý: Tìm các từ mô tả sự dữ dội, khắc nghiệt của thiên nhiên.

Click vào đây để xem đáp án
  • Những từ ngữ cho thấy lũ lụt Miền Trung là thiên tai nghiêm trọng: “Bão tố”, “gió mưa”, “rát mặt”, “giá băng”, “sấp ngửa”, “ập òa”, “mờ chân mây”, “mưa giăng mắc”, “mưa đổ”, “lũ cuốn đê”…

Câu 3 (1 điểm): Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hoá có trong câu thơ sau:
“Mưa giăng mắc nỗi buồn nhân thế
Mờ chân mây dâu bể đón đưa.”

Gợi ý: Nhân hoá giúp hiện tượng thiên nhiên có cảm xúc như con người, làm rõ hơn nỗi đau và sự thảm khốc.

Click vào đây để xem đáp án
  • Tác dụng:
    • Làm cho câu thơ thêm sinh động, giàu sức gợi cảm, giúp người đọc cảm nhận được mưa không chỉ là hiện tượng thiên nhiên mà còn mang tâm trạng, nỗi buồn sâu sắc.
    • Khắc sâu nỗi cơ cực, vất vả của người dân trong bão lũ, gợi cảm giác đồng cảm và xót thương.

Câu 4 (1 điểm): Cho biết cụm từ “cùng một bọc” khiến người đọc liên tưởng đến câu chuyện nào? Việc gợi nhắc câu chuyện đó trong bài thơ có ý nghĩa gì?

Gợi ý: Hãy tìm mối liên hệ giữa cụm từ “cùng một bọc” với truyền thuyết dân gian về nguồn gốc dân tộc Việt Nam.

Click vào đây để xem đáp án
  • Cụm từ “cùng một bọc” liên tưởng đến câu chuyện: “Con Rồng cháu Tiên”.
  • Ý nghĩa:
    • Gợi nhắc niềm tự hào về nguồn gốc dân tộc, xuất phát từ truyền thuyết thiêng liêng.
    • Khẳng định tinh thần đoàn kết, sự gắn bó máu mủ, yêu thương đùm bọc của dân tộc Việt Nam, đặc biệt trong những lúc khó khăn do thiên tai gây ra.

Câu 5 (1 điểm): Từ đoạn trích trên kết hợp với những hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày tình cảnh của người dân sống giữa thiên tai được thể hiện trong bài thơ?

Gợi ý: Tập trung vào các hình ảnh và từ ngữ trong bài thơ nói về hoàn cảnh của người dân.

Click vào đây để xem đáp án
  • Tình cảnh của người dân giữa thiên tai:
    • Người dân phải đối mặt với mưa bão khắc nghiệt, mất mát nhà cửa, tài sản.
    • Họ sống trong cảnh lạnh lẽo, màn trời chiếu nước, thiếu thốn lương thực và sự che chở.
    • Trẻ nhỏ và người già chịu nhiều đau đớn về thể chất và tinh thần.
  • Cảm xúc:
    • Thương cảm sâu sắc trước những mất mát của đồng bào.
    • Mong muốn chia sẻ, giúp đỡ và đồng hành cùng người dân vượt qua khó khăn.
    • Lo lắng về hậu quả lâu dài mà thiên tai gây ra cho cuộc sống và phát triển của đất nước.

5 câu hỏi tự học ở nhà:

Câu hỏi 1: Hãy chỉ ra các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ và phân tích tác dụng của chúng trong việc thể hiện nội dung bài thơ?

Câu hỏi 2: Đoạn thơ trên đã làm nổi bật tình cảm nào của tác giả đối với người dân miền Trung? Hãy nêu suy nghĩ của em về tình cảm này.

Câu hỏi 3: Hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh “mưa giăng mắc nỗi buồn nhân thế” trong bài thơ?

Câu hỏi 4: Em có suy nghĩ gì về ý nghĩa của câu thơ “Người mình chia sẻ đã thành bản năng”? Điều đó nói lên phẩm chất gì của con người Việt Nam?

Câu hỏi 5: Qua bài thơ, em học được bài học gì về trách nhiệm của mình với cộng đồng và môi trường sống?

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu thơ: Đau Lòng Lũ Lụt Miền Trung của Phạm Ngọc San được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *