Đọc hiểu truyện: Bà Tôi của Xuân Quỳnh

PHẦN I. Đọc hiểu (4.0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu:

(Tóm tắt phần đầu: Do xích mích cùng con trai và con dâu, bà của Minh – nhân vật “tôi”, chuyển đến sống cùng người em của mình. Tình cờ nghe được cuộc trò chuyện của những người hàng xóm, “tôi” mới biết bà đang đi bán bỏng ở bến tàu.)

Thì ra bà tôi lâu nay vẫn đi bán bỏng ngoài bến tàu. Khổ thân bà quá! Bà ơi, cháu thương bà lắm. Bà có nghe thấy tiếng cháu gọi thầm bà không? Lúc này bà làm gì, ở đâu? Sao bà không về với cháu đi bà!
Ôi, tôi như nhìn thấy bà tôi đang len lỏi đi dọc các toa tàu, giơ gói bỏng lên trước mặt hành khách nài nỉ: “Ông ơi, bà ơi mua bỏng giúp tôi đi!”. Nhưng con tàu vô hình cứ mang các hành khách chạy đi, để lại bà tôi tóc bạc, lưng còng, đứng chơ vơ giữa hai vệt đường ray… Chính tôi, tôi cũng vô tình như con tàu, tôi chẳng để ý gì đến bà tôi, tôi chỉ nghĩ đến những con quay, những quả bóng của tôi thôi! Nhiều lúc bà tôi đến chơi, mới ngồi với bà được một tí, tôi đã vội bỏ đi với những trò chơi của tôi rồi! Không, không thể để thế được. Tôi đã mười hai tuổi, lớn rồi, tôi cũng có quyền bàn chuyện nghiêm chỉnh với bố mẹ tôi chứ! Nghĩ rồi, tôi chạy ào xuống nhà. Tôi thấy mẹ tôi đang rửa bát, còn bố tôi đang xách nước lên.
– Bố mẹ ơi, – tôi gọi giục giã, – bố mẹ vào cả đây con có chuyện này muốn nói.
– Thằng này hôm nay lạ thật. – Bố tôi nói. – Có chuyện gì mà quan trọng vậy?
– Thì con cứ nói đi, – mẹ tôi nói, – mẹ vừa rửa bát vừa nghe cũng được.
– Không, cả mẹ nữa, mẹ vào đây con mới nói.
Mẹ tôi vào, nhìn tôi lo lắng:
– Hay con có chuyện gì ở lớp?
– Không.
– Hay con đánh nhau với bạn nào?
– Không. Chuyện nhà ta kia. Bố mẹ ơi, bố mẹ có thương bà không?
– Sao tự nhiên con lại hỏi thế? – Bố tôi hỏi lại tôi. – Mà bà làm sao kia mà thương?
– Bà chẳng làm sao cả. Bà đi bán bỏng ở bến tàu ấy, người ta bảo thế. Bố mẹ có biết không?
– Biết, – bố tôi có vẻ lúng túng, – nhưng thế thì sao.
– Còn sao nữa! – Tôi nghẹn ngào – Bà già rồi. Sao bố lại để bà như thế? Khổ thân bà!
– Bố có bắt bà phải thế đâu, – mẹ tôi trả lời thay cho bố, – vì bà thích thế chứ.
– Thích ư? Con chắc là bà chẳng thích đâu. Đời nào bà lại thích đi bán bỏng hơn ở nhà với con, với bố mẹ. Bà yêu thương bố mẹ và con lắm kia mà. Ôi, con cứ nghĩ đến những ngày nắng, ngày rét mà bà thì già thế, bà sao chịu nổi, bà ốm rồi bà chết như bà Thìn bên cạnh ấy thì sao. – Nói đến đây tôi oà lên khóc. – Ước gì bây giờ con đã lớn để con nuôi được bà!
Bố mẹ lặng lẽ nhìn tôi rồi lại nhìn nhau. Bố tôi đặt một bàn tay lên vai tôi rồi nói:
– Thôi con nín đi. Bố hiểu rồi. Con nín đi con!
Tôi cảm thấy giọng bố tôi hơi run và bàn tay nóng ran của bố truyền hơi nóng sang vai tôi. Mẹ tôi cũng nghẹn ngào:
– Con nói đúng, bố mẹ có lỗi với bà. Con đi ngủ đi, sáng mai bố mẹ sẽ xuống Vĩnh Tuy đón bà về đây. Gia đình ta lại sum họp như trước.
Tôi ngoan ngoãn nghe lời mẹ, lên giường nằm nhưng không làm sao chợp mắt được. Tôi cảm thấy phấp phỏng, vừa lo lại vừa vui. Chỉ sáng mai thôi, tôi lại được sống cùng với bà như trước. Nhưng nói dại, không hiểu sáng mai bà tôi có còn gặp được tôi không? Bà tôi vẫn thường hay nói với tôi: “Bà sống được ngày nào hay ngày ấy. Người già như ngọn đèn trước gió, không biết tắt lúc nào”.
(Trích “Bà tôi” Xuân Quỳnh. Bầu trời trong quả trứng, NXB Kim Đồng, 2005)

 Bà Tôi của Xuân Quỳnh

Câu 1 (0.5 điểm). Thể loại của văn bản trên là gì?
Gợi ý: Đọc kỹ đoạn trích và xác định loại hình văn học của tác phẩm.

Hoàn thành rồi! Click vào dấu + là đáp án từ Dochieunguvan. Hãy cùng so sánh nhé!
Thể loại: Truyện ngắn.

Câu 2 (1.0 điểm). Hãy xác định đề tài, ngôi kể và tác dụng của ngôi kể trong truyện trên?
Gợi ý: Đề tài liên quan đến nội dung chính của câu chuyện. Ngôi kể sẽ phụ thuộc vào cách nhân vật xưng hô và nhìn nhận sự việc trong câu chuyện.

Hoàn thành rồi! Click vào dấu + là đáp án từ Dochieunguvan. Hãy cùng so sánh nhé!
– Đề tài: Gia đình.
– Ngôi kể: Ngôi thứ nhất, người kể xưng “tôi”.
– Tác dụng của ngôi kể:

  • Người kể dễ dàng bộc lộ cảm xúc chủ quan, những suy nghĩ, đánh giá, nhìn nhận của mình.
  • Làm cho người đọc nắm bắt được tâm trạng nhân vật và khiến câu chuyện trở nên chân thực, đáng tin cậy.

Câu 3 (0.5 điểm). Câu văn in đậm trong đoạn sau sử dụng cách dẫn nào? Vì sao?
Gợi ý: Quan sát câu văn và tìm các dấu hiệu của cách dẫn được sử dụng (trực tiếp hoặc gián tiếp).

Hoàn thành rồi! Click vào dấu + là đáp án từ Dochieunguvan. Hãy cùng so sánh nhé!
Câu văn in đậm sử dụng cách dẫn trực tiếp.
Vì: Đánh dấu phần dẫn bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép.

Câu 4 (1.0 điểm). Vì sao sau cuộc nói chuyện với bố mẹ, nhân vật “tôi” cảm thấy phấp phỏng, vừa lo lại vừa vui?
Gợi ý: Chú ý đến tâm trạng nhân vật trong đoạn văn cuối.

Hoàn thành rồi! Click vào dấu + là đáp án từ Dochieunguvan. Hãy cùng so sánh nhé!
Nhân vật “tôi” cảm thấy phấp phỏng, vừa lo lại vừa vui vì:
– Lo vì bà già yếu, như ngọn đèn trước gió, không biết bây giờ bà thế nào.
– Vui vì bà sắp trở về, “tôi” được gặp bà, được sống trong tình yêu thương, quan tâm, chăm sóc của bà.
-> Vì vậy nên “tôi” cảm thấy phấp phỏng.

Câu 5 (1.0 điểm). Suy nghĩ của em về bài học cuộc sống được rút ra từ đoạn trích trên.
Gợi ý: Đọc đoạn trích và suy ngẫm về các bài học liên quan đến tình cảm gia đình.

Hoàn thành rồi! Click vào dấu + là đáp án từ Dochieunguvan. Hãy cùng so sánh nhé!
Bài học cuộc sống được rút ra:
– Bài học về cách ứng xử của con cái đối với cha mẹ.
– Bài học về tình yêu thương, sự quan tâm, trách nhiệm của mỗi thành viên đối với những người thân trong gia đình.

Câu hỏi tự học ở nhà:

Câu hỏi 1: Phân tích tâm trạng của nhân vật “tôi” khi biết bà đi bán bỏng ngoài bến tàu.

Câu hỏi 2: Em hãy nêu và phân tích một đoạn văn miêu tả nổi bật trong đoạn trích.

Câu hỏi 3: Vì sao bà lại chọn đi bán bỏng thay vì sống cùng con cháu?

Câu hỏi 4: Nếu em là nhân vật “tôi”, em sẽ làm gì để bà không cảm thấy buồn khi ở cùng gia đình?

Câu hỏi 5: Em có suy nghĩ gì về vai trò của người bà trong gia đình?

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu truyện: Bà Tôi của Xuân Quỳnh được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *