Phần I. (4,0 điểm) Đọc – Hiểu
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
1.
5.
10.
15.
20.
25.
|
BỮA CƠM THƯỜNG Ở TRONG BẢN NHỎ
Chế Lan Viên*
Chim ri mách lúa vàng chín rộ
Tu hú kêu vải đỏ trùm cây
Tháng năm mười chín rồi đây
Ngày sinh nhật Bác nắng đầy tiếng chim…
Quê em nhỏ bốn bên khe suối
Người vắng qua, chim tới chim lui
Khi vui ngắm núi làm vui
Khi buồn nhặt trái sim rơi đỡ buồn
Trái mơ non quả tròn quả méo
Đời em như cỏ héo tứ mùa
Con vua thì họ làm vua
Mình con nhà khó làm mưa ngoài ngàn(1)
Từ có Bác cuộc đời chợt sáng
Bát cơm no tháng tám ngày ba
Cơm thơm ăn với cá kho
Công đức Bác Hồ, bản nhớ nghìn năm
Lớp bình dân(2) cuối thôn em học
Người thêm khôn, đất mọc thêm hoa
Chim khôn chim múa chim ca
Bản em có Bác như nhà có trăng
Muối lên rừng tay bưng tay đặt
Bộ đội Bác lên rừng công tác, em thương
Khi xưa lên núi không đường
Giờ anh lên núi bản mường đợi anh
Ra vườn xanh hái nhành vải đỏ
Xuống ruộng vàng gặt bó lúa hương
Ngày vui nấu bữa cơm thường
Thết(3) anh cán bộ lên mường giúp dân.
(Chế Lan Viên Thơ và đời, NXB Văn học, 2012)
|
Câu 1 (0,5 điểm): Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Gợi ý: Quan sát cách gieo vần và nhịp điệu các câu thơ để xác định thể thơ.
Click vào đây để xem đáp án
Bài thơ được viết theo thể thơ song thất lục bát.
Câu 2 (1,0 điểm): Từ khi có Bác Hồ, cuộc đời nhân vật “em” và bản mường đã thay đổi như thế nào? Qua bài thơ, em có nhận xét gì về tình cảm của nhân dân dành cho Bác Hồ và các anh chiến sĩ bộ đội?
Gợi ý: Đọc kỹ các đoạn thơ miêu tả sự thay đổi trong cuộc sống và nhận xét về tình cảm của người dân.
Click vào đây để xem đáp án
- Cuộc đời nhân vật “em” và bản mường thay đổi:
- Cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn (bát cơm no tháng tám ngày ba, cơm thơm ăn với cá kho).
- Nhân dân được học hành (lớp bình dân, người thêm khôn, đất mọc thêm hoa).
- Nhận xét về tình cảm của nhân dân:
- Nhân dân biết ơn, thành kính, yêu mến, và luôn ngợi ca công lao của Bác Hồ cũng như các anh bộ đội.
Câu 3 (0,5 điểm): Ghi lại một cặp từ trái nghĩa có trong bài thơ.
Gợi ý: Tìm các từ đối lập trong bài thơ.
Click vào đây để xem đáp án
Một cặp từ trái nghĩa: vui – buồn hoặc tròn – méo.
Câu 4 (1,5 điểm): Phân tích hiệu quả biện pháp tu từ so sánh trong các dòng thơ sau:
Chim khôn chim múa chim ca
Bản em có Bác như nhà có trăng
Gợi ý: Tập trung vào hình ảnh so sánh “Bản em có Bác như nhà có trăng” để làm rõ tác dụng nghệ thuật và ý nghĩa biểu đạt.
Click vào đây để xem đáp án
- Biện pháp tu từ so sánh: Bản em có Bác như nhà có trăng.
- Tác dụng:
- Khắc họa sự đổi thay tích cực của bản mường khi có Bác Hồ: cuộc sống ấm no, hạnh phúc, ánh sáng của Bác xua tan bóng tối đói nghèo và lạc hậu.
- Tình cảm của tác giả (hoặc nhân vật “em”) dành cho Bác: ngợi ca, biết ơn, thành kính.
- Hiệu quả thẩm mỹ: Tăng sức gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được sự thiêng liêng, ý nghĩa lớn lao của Bác Hồ đối với nhân dân.
Câu 5 (0,5 điểm): Người dân bản mường trong bài thơ vẫn luôn “nhớ nghìn năm” công đức Bác Hồ – người mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Là học sinh, em sẽ làm gì để bày tỏ tình cảm dành cho Người?
Gợi ý: Liên hệ với những việc làm cụ thể của bản thân trong học tập và rèn luyện để bày tỏ tình cảm đối với Bác Hồ.
Click vào đây để xem đáp án
Là học sinh, em sẽ:
- Chăm chỉ học tập, rèn luyện đạo đức tốt để trở thành người có ích cho xã hội.
- Tham gia các hoạt động tình nguyện giúp đỡ cộng đồng.
- Thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ: “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình”.
- Gìn giữ và phát huy truyền thống yêu nước, tôn trọng công lao của các thế hệ đi trước.
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Em hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh “nhà có trăng” trong bài thơ và liên hệ với vai trò của Bác Hồ đối với cuộc sống của người dân.
Câu hỏi 2: Theo em, tại sao tác giả lại lựa chọn những hình ảnh mộc mạc như “bát cơm”, “ruộng vàng”, “trái sim rơi” để nói về sự thay đổi ở bản mường?
Câu hỏi 3: Hãy tìm thêm một cặp từ trái nghĩa trong bài thơ và phân tích ý nghĩa của cặp từ đó trong việc khắc họa cuộc sống của nhân dân.
Câu hỏi 4: Em hãy chỉ ra và phân tích một hình ảnh miêu tả thiên nhiên trong bài thơ. Hình ảnh đó có ý nghĩa như thế nào trong việc thể hiện cảm xúc của tác giả?
Câu hỏi 5: Từ bài thơ, em rút ra được bài học gì về lòng biết ơn đối với những người đã cống hiến vì đất nước? Hãy trình bày cảm nghĩ của em.
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Đây là phần Đọc hiểu thơ: Bữa Cơm Thường Ở Trong Bản Nhỏ của Chế Lan Viên được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
