Đọc hiểu thơ: Bà Má Hậu Giang của Tố Hữu

PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)  

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi.

      (…)

 Trời Hậu Giang, tù và dậy rúc

        Phèn la kêu, trống giục vang đồng

 Đường quê đỏ rực cờ hồng

 Giáo gươm sáng đất, tầm vông nhọn trời

    Quyết một trận, quét đời nô lệ

Quăng máu xương, phá bẻ xiềng gông! 

Hỡi ôi! Việc chửa thành công 

Hôm nay máu chảy đỏ đồng Hậu Giang 

  Giặc lùng, giặc đốt xóm làng

 Xác xơ cây cỏ, tan hoang cửa nhà

    Một vùng trắng bãi tha ma

         Lặng im, không một tiếng gà gáy trưa.

    Có ai biết, ai ngờ trong đó

 Còn chơ vơ một ổ lều con

Đạn bom qua, hãy sống còn

 Núp sau lưng rộng một hòn đá to.

                         Có ai biết trong tro còn lửa                              

Một má già lần lữa không đi

Ở đây sóng gió bất kỳ

Má ơi, má ở làm chi một mình?

 Một má già lần lữa không đi

 Ở đây sóng gió bất kỳ

Má ơi, má ở làm chi một mình?

Rừng một dải U Minh tối sớm

Má lom khom đi lượm củi khô

Ngày đêm củi chất bên lò

 Ai hay má cất củi khô làm gì?

Hay má lẫn quên vì tuổi tác

Hay má liều một thác cho yên?

                                                                                                                       …Trích  Bà má Hậu Giang – Tố Hữu

Bà Má Hậu Giang của Tố Hữu

Câu 1 (0,5 điểm): Xác định thể thơ, chỉ ra cách gieo vần và ngắt nhịp ở khổ thơ đầu?Gợi ý:

  • Đọc kỹ khổ thơ đầu để xác định số tiếng mỗi dòng.
  • Tìm các vần được gieo và cách ngắt nhịp.
Click vào đây để xem đáp án
  • Thể thơ: Thơ lục bát kết hợp thơ bảy chữ.
  • Gieo vần: Vần lưng (dậy rúc – giục, cờ hồng – nhọn trời).
  • Ngắt nhịp:
    • Hai dòng bảy chữ: Nhịp 4/3 (Trời Hậu Giang, tù và dậy rúc).
    • Dòng lục bát: Nhịp 2/2/2 và 4/4.

Câu 2 (0,5 điểm): Chỉ ra những hình ảnh tố cáo tội ác của giặc?

Gợi ý:

  • Tìm các hình ảnh miêu tả hậu quả do giặc gây ra trong đoạn thơ.
Click vào đây để xem đáp án
Những hình ảnh tố cáo tội ác của giặc:

  • Giặc lùng, giặc đốt xóm làng.
  • Xác xơ cây cỏ, tan hoang cửa nhà.
  • Một vùng trắng bãi tha ma.

Câu 3 (1,0 điểm): Tìm phép đối trong khổ thơ đầu và nêu nội dung?

Gợi ý:

  • Tìm các cặp từ, cụm từ có cấu trúc đối lập trong khổ thơ đầu.
  • Phân tích nội dung thể hiện qua phép đối.
Click vào đây để xem đáp án
  • Phép đối:
    • Trời Hậu Giang – Đường quê.
    • Tù và dậy rúc – Phèn la kêu.
    • Giáo gươm sáng đất – Tầm vông nhọn trời.
  • Nội dung:
    Phép đối làm nổi bật khung cảnh hào hùng của cuộc khởi nghĩa với tinh thần chiến đấu mạnh mẽ của nhân dân. Đồng thời, nó nhấn mạnh sự phối hợp nhịp nhàng giữa con người và thiên nhiên trong cuộc đấu tranh vì tự do.

Câu 4 (1,0 điểm): Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong bốn câu thơ sau:
Trời Hậu Giang, tù và dậy rúc
Phèn la kêu, trống giục vang đồng
Đường quê đỏ rực cờ hồng
Giáo gươm sáng đất, tầm vông nhọn trời.

Gợi ý:

  • Xác định biện pháp tu từ được sử dụng (ẩn dụ, nhân hóa, điệp từ,…)
  • Phân tích vai trò của chúng trong việc nhấn mạnh nội dung.
Click vào đây để xem đáp án
  • Biện pháp tu từ:
    • Điệp âm (dậy rúc, giục vang): Tạo âm hưởng dồn dập, thể hiện không khí hào hùng.
    • Ẩn dụ (giáo gươm sáng đất, tầm vông nhọn trời): Gợi lên sức mạnh và khí thế quyết tâm của quân dân Hậu Giang.
    • Nhân hóa (tù và dậy rúc): Làm sống động hình ảnh âm thanh vang vọng khắp không gian.
  • Tác dụng:
    • Miêu tả sinh động, hào hùng cảnh chuẩn bị chiến đấu của nhân dân Hậu Giang.
    • Gợi không khí sục sôi và quyết tâm giành tự do của dân tộc.

Câu 5 (1,0 điểm): Qua đoạn thơ trên, thông điệp muốn gửi gắm của nhà thơ là gì?

Gợi ý:

  • Tìm nội dung xuyên suốt và ý nghĩa ẩn chứa trong đoạn thơ.
Click vào đây để xem đáp án
  • Thông điệp:
    • Ca ngợi tinh thần đấu tranh bất khuất, anh dũng của nhân dân Hậu Giang.
    • Tố cáo tội ác của giặc, khẳng định lòng căm thù sâu sắc đối với kẻ thù xâm lược.
    • Thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh đoàn kết và chiến thắng của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến giành tự do.

5 Câu hỏi tự học ở nhà

Câu hỏi 1: Em hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh “Giáo gươm sáng đất, tầm vông nhọn trời” trong bài thơ.

Câu hỏi 2: Tác giả sử dụng những hình ảnh nào để tố cáo tội ác của giặc? Những hình ảnh này gợi lên suy nghĩ gì trong em?

Câu hỏi 3: Qua khổ thơ đầu, em cảm nhận được không khí chiến đấu của nhân dân Hậu Giang như thế nào?

Câu hỏi 4: Hãy nêu cảm nhận của em về hình ảnh “một má già lần lữa không đi” được nhắc đến trong bài thơ.

Câu hỏi 5: Em hãy viết một đoạn văn ngắn (5-7 câu) nêu cảm nghĩ của mình về tinh thần yêu nước, bất khuất của nhân dân Hậu Giang được thể hiện trong bài thơ.

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu thơ Bà Má Hậu Giang của Tố Hữu được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *