Khi làm bài đọc hiểu, việc xác định phong cách ngôn ngữ là một kỹ năng quan trọng để hiểu đúng ý nghĩa và mục đích của văn bản. Sau đây là các cách xác định phong cách ngôn ngữ khi làm bài đọc hiểu:
Xác định mục đích của văn bản
Mỗi văn bản có một mục đích cụ thể, ví dụ như:
Mục đích thông tin: Thường sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, khách quan và chính xác. Phong cách này phổ biến trong các bài báo, sách giáo khoa, thông báo.
Mục đích thuyết phục: Sử dụng ngôn ngữ mạnh mẽ, cảm xúc, và các yếu tố thuyết phục (các lý lẽ, dẫn chứng, lập luận). Phong cách này thấy trong các bài viết chính trị, quảng cáo, hoặc thư từ.
Mục đích miêu tả: Ngôn ngữ hình ảnh, cụ thể, chi tiết để người đọc có thể hình dung được sự vật, sự việc. Phong cách này thường xuất hiện trong văn học, truyện ngắn, hoặc các bài mô tả cảnh vật.
Phân tích từ vựng và cấu trúc câu
Từ vựng: Phong cách ngôn ngữ có thể được xác định qua việc lựa chọn từ ngữ. Ví dụ:
Từ vựng đơn giản, dễ hiểu thường liên quan đến phong cách thông tin hoặc mô tả.
Từ vựng phức tạp, chuyên ngành có thể chỉ ra phong cách học thuật hoặc kỹ thuật.
Từ ngữ mạnh mẽ, đầy cảm xúc thường thể hiện phong cách thuyết phục.
Cấu trúc câu: Câu ngắn gọn, dễ hiểu thường thuộc phong cách thông tin. Câu dài, phức tạp với các vế nối có thể thuộc phong cách học thuật hoặc văn chương.
Phân tích cách dùng hình ảnh và biện pháp tu từ
Nếu văn bản sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, so sánh… thì phong cách ngôn ngữ có thể là văn học, nghệ thuật hoặc biểu cảm.
Nếu văn bản chủ yếu sử dụng các sự kiện, dẫn chứng để giải thích hay mô tả một vấn đề cụ thể, thì phong cách ngôn ngữ có thể là khoa học, thông tin.
Xác định đối tượng người đọc
Nếu đối tượng người đọc là công chúng nói chung, phong cách ngôn ngữ có thể sẽ hướng đến sự dễ hiểu và phổ biến (chẳng hạn trong báo chí, quảng cáo).
Nếu đối tượng là các chuyên gia, học giả, phong cách ngôn ngữ có thể mang tính chuyên môn cao hơn, đòi hỏi sự chính xác và logic (chẳng hạn trong các bài nghiên cứu khoa học, tài liệu kỹ thuật).
Phân tích độ chính xác và độ hình thức
Phong cách trang trọng: Thường sử dụng ngữ pháp chuẩn mực, không có từ ngữ thô tục hay rút gọn.
Phong cách không chính thức: Sử dụng từ ngữ thông thường, có thể là từ lóng, từ ngữ không chính thức, cách viết giản lược hơn.
Xem xét cách tiếp cận vấn đề
Phong cách lý luận: Được dùng trong các văn bản lập luận, thường có cấu trúc chặt chẽ, trình bày lý lẽ và dẫn chứng rõ ràng.
Phong cách tường thuật: Thường dùng trong văn học hoặc báo chí, tập trung vào kể chuyện, mô tả sự kiện.
Thông qua việc phân tích các yếu tố trên, bạn có thể xác định được phong cách ngôn ngữ của văn bản trong bài đọc hiểu.
