Đọc văn bản sau:
Máy bay cất cánh trong mưa. Tiếng càng bánh xe gấp lại có vẻ mạnh hơn bình thường dội độ rung vào thân máy bay. Tôi tiếc là đã không nghe lời vợ. Đáng lý nên trả vé, đừng theo chuyến này. Ngày xấu, giờ xấu, thời tiết xấu.
Máy bay hẫng một cái như hụt bước. Tay vận complet ngồi bên cạnh tôi mặt nhợt đi, mắt nhắm nghiền, cặp môi run run. Tôi bấu chặt các ngón tay vào thành ghế. Con người tôi bé tí hin treo trên vực sâu đang càng lúc càng sâu thẳm.
– Mây ngay ngoài, các bác kìa! – bà cụ ngồi ở ghế trong cùng, kề cửa sổ, thốt kêu lên.
Chiếc TU đã lấy được độ cao cần thiết, bắt đầu bay bằng. Hàng chữ điện “Cài thắt lưng an toàn” đã được tắt đi. Nhưng ngoài cửa sổ vẫn cuồn cuộn mây.
– Mây cận quá, bác nhỉ, với tay ra là với được – Bà cụ nói – Y thể cây lá ngoài vườn.
Tay vận complet nhấc mi mắt lên. Môi y mím chặt, vẻ căng thẳng đổi thành quàu quạu.
– Vậy mà sao nhiều người họ kháo là tàu bay trỗi cao được hơn mây bác nhỉ?
Tay nọ làm thinh.
– Chả biết đâu trời đâu đất thế này biết lối nào mà về bến, thưa các bác?
Không được trả lời, bà cụ chẳng dám hỏi han gì thêm. Bà ngồi im, ôm chặt trong lòng một chiếc làn mây. Hình vóc bé nhỏ, teo tóp của bà như chìm lấp vào thân ghế. Khi cô tiếp viên đẩy xe đưa bữa điểm tâm đến, bà không muốn nhận khay đồ ăn. Bà bảo cơm nước lạ kiểu chẳng đũa bát gì chẳng quen, mấy lại đã ăn no bụng hồi sớm, mấy lại cũng thực tình là già chẳng có lắm tiền. Cô gái ân cần giải thích để bà cụ yên tâm rằng giá của suất ăn này đã được tính gộp trong tiền vé.
– Thảo nào hai lượt tàu bay những triệu bạc – bà cụ nói – Vậy mà lúc biếu già tấm vé các chú không quân cùng đơn vị với con trai già ngày nọ bảo là tốn có trăm ngàn. Các chú ấy cho già thì có, chứ còn tính ở quê đừng nói triệu với trăm ngàn, ngàn với trăm cũng khó.
Bà cụ hạ chiếc bàn gấp xuống song không bày bữa ăn lên đấy. Tất cả các thứ hộp thứ gói trên khay bà dồn hết vào chiếc làn mây. Bà chẳng ăn chút gì. Lúc người ta mang đồ uống đến, bà cũng chỉ xin một cốc nước lọc. Bà hỏi cô tiếp viên:
– Đã sắp đến sông Bến Hải chưa con?
– Dạ thưa – Cô gái nhìn đồng hồ đeo tay – Còn chừng dăm phút nữa ạ. Nhưng thưa cụ vì chúng ta bay trên biển nên không ngang qua sông mà sẽ chỉ ngang qua vùng trời vĩ tuyến 17.
– Lát qua đấy con bật dùm già cái cửa tròn này con nhé, cho thoáng.
– Ấy chết, mở thế nào được ạ. Cô gái bật cười.
Ngoài cửa sổ nắng loé lên, cánh máy bay lấp lánh, nhưng chỉ trong chốc lát. Trên rất cao này, trời vẫn còn mây. Người tôi nôn nao như ngồi trên đu quay. Chưa chuyến nào thấy mệt như chuyến này. Có lẽ vì cơn bão đang hoành hành ở miền trung nên không trung đầy rẫy ổ gà. Máy bay chòng chành, dồi lắc, bên thân và dưới sàn khe khẽ phát ra những tiếng răng rắc như sắp rạn.
Tay vận complet xoè diêm châm thuốc. Là dân nghiện nhưng lúc này tôi thấy gai với khói. Lẽ ra y nên xuống phía dưới mà thả khí chứ chẳng nên phớt lờ hàng chữ “không hút thuốc” sáng nay trước mũi y như vậy, tôi sẽ uể oải thầm nghĩ, đậy tờ báo lên mặt và nhắm mắt lại.
Giấc ngủ thiu thiu chầm chậm trườn tới.
– Làm cái gì vậy? Hả! Cái bà già này!
Tôi giật bắn mình. Tôi bị giằng khỏi giấc ngủ không phải vì tiếng quát, tay ngồi cạnh tôi không quát to tiếng, chỉ nạt, nạt khẽ thôi, đủ nghe. Nhưng âm hưởng của nỗi hoảng hốt và sự cục cằn trong giọng y như tát vào mặt người ta. Thận trọng, tôi liếc nhìn. Khói thuốc và cặp vai to đùng của y che khuất cả bà cụ già, cả ô cửa sổ.
– Này, cô kia, cô nhân viên! – Y sang trọng đứng dậy mắng – Tới mà nhìn! Đây là hàng không hay là cái xô bếp? Là phi cơ hay là cái miếu thờ thế này, hả?
– Van bác.. – Bà cụ sợ sệt – Bác ơi, van bác.. Chẳng là, bác ạ, bữa nay giỗ thằng cả nhà tôi. Non ba chục năm rồi, bác ơi, tôi mới lên được đến miền cháu khuất.
Tay nọ gần như bước xéo lên đùi tôi, xấn ra lối đi. Bộ mặt hồng hào bừng bừng giận dữ và khinh miệt.
Bà cụ ngồi, lặng phắt, lưng còng xuống, hai bàn tay chắp lại, gầy guộc. Trên chiếc bàn gấp bày đĩa hoa cúng, nải chuối xanh, mấy cái phẩm oản và ba cây nhang cắm trong chiếc cốc thuỷ tinh đựng gạo. Một bức ảnh ép trong tấm kính cỡ bàn tay để dựng vào thành cốc.
Cô tiếp viên vội đi tới. Cô đứng sững bên cạnh tôi. Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn.
Máy bay vươn mình nâng độ cao vượt qua trần mây. Sàn khoang dốc lên. Cái bàn thờ nhỏ bé bỏng của bà cụ già hơi nghiêng đi. Tôi xoài người sang giữ lấy cái khung ảnh. Tấm ảnh được cắt ra từ một tờ báo, đã cũ xưa, nhưng người phi công trong ảnh còn rất trẻ.
Khói nhang nhả nhè nhẹ, bốc lên dìu dịu, mờ mỏng trong bầu không khí lành lạnh của khoang máy bay. Những cây nhang trên trời thẳm tỏa hương thơm ngát. Ngoài cửa sổ đại dương khí quyển ngời sáng.
(Mây trắng còn bay, Bảo Ninh, NXB Trẻ TP. HCM, 2008)
Chọn đáp án đúng:
Câu 1. Xác định thể loại của văn bản trên:
A. Truyện ngắn
B. Tiểu thuyết
C. Hồi kí
D. Tự truyện
Câu 2. Phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên là:
A. Miêu tả
B. Tự sự
C. Nghị luận
D. Biểu cảm
Câu 3. Xác định ngôi kể, điểm nhìn trần thuật trong văn bản:
A. Ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn hạn tri
B. Ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn toàn tri
C. Ngôi kể thứ ba, điểm nhìn hạn tri
B. Ngôi kể thứ ba, điểm nhìn toàn tri
Câu 3. Xác định đề tài của truyện
A. Đề tài chiến tranh
B. Đề tài người lính
C. Đề tài người mẹ anh hùng
D. Đề tài đất nước
Câu 4. Không gian diễn ra câu chuyện trên ở đâu?
A. Tại sân bay
B. Tại cảng biển
C. Trong khoang máy bay
D. Trên một chuyến tàu
Câu 5. Nhân vật chính trong truyện là nhân vật nào?
A. Tôi
B. Bà cụ
C. Tay vận (mặc) complet
D. Người con đã hi sinh của bà cụ
Câu 6. Người con cả đã mất của bà cụ đã hi sinh bao lâu?
A. Gần ba mươi năm
B. Hơn ba mươi năm
C. Ba mươi năm chẵn
D. Khoảng bốn mươi năm
Câu 7. Tác dụng của dấu gạch ngang trong câu:
“Mây ngay ngoài, các bác kìa! – bà cụ ngồi ở ghế trong cùng, kề cửa sổ, thốt kêu lên” là:
A. Đánh dấu chỗ bắt đầu lời nói của nhân vật trong đối thoại.
B. Đánh dấu phần chú thích, giải thích trong câu.
C. Đánh dấu các ý trong một đoạn liệt kê.
D. Nối các từ nằm trong một liên danh.
Câu 8. Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ “tàu bay”?
A. máy bay
B. xe lửa
C. sân bay
D. phi thuyền
Câu 9. Những câu thoại của bà cụ: – Mây ngay ngoài, các bác kìa! / – Mây cận quá, bác nhỉ, với tay ra là với được – Y thể cây lá ngoài vườn. / – Vậy mà sao nhiều người họ kháo là tàu bay trỗi cao được hơn mây bác nhỉ? / – Chả biết đâu trời đâu đất thế này biết lối nào mà về bến, thưa các bác? có tác dụng như thế nào?
A. Tạo ấn tượng về sự già cả, có phần lẩm cẩm của bà cụ; đồng thời “đánh lạc hướng” độc giả để chuẩn bị cho sự xuất hiện của bà cụ – bà mẹ đau thương mà kiên cường ở phần cuối truyện.
B. Tạo sự đối lập trong cách xây dựng nhân vật: Bà cụ già cả, lẩm cẩm phần đầu truyện lại là người mẹ anh hùng phần cuối truyện.
C. Tạo sự đối lập trong cách xây dựng nhân vật: Nhân vật bà cụ chân chất, mộc mạc và nhân vật mặc com-lê sang trọng mà khiếm nhã ngồi cạnh.
D. Cả A, B, C
Câu 10. Câu nói nào sau đây góp phần chuyển câu chuyện sang một bước ngoặt khác:
A. – Mây ngay ngoài, các bác kìa!
B. – Chả biết đâu trời đâu đất thế này biết lối nào mà về bến, thưa các bác?
C. – Đã sắp đến sông Bến Hải chưa con?
D. – Làm cái gì vậy? Hả! Cái bà già này!
Câu 11. Chủ đề của truyện là:
A. Nỗi đau của những người lính hi sinh vì chiến tranh
B. Nỗi đau của những người mẹ có con hi sinh trong chiến tranh
C. Phê phán sự thờ ơ vô tâm của những con người vô ơn, quên nguồn cội
D. Ca ngợi tình cảm tốt đẹp giữa con người với con người
Câu 12. Theo em, vì sao cô tiếp viên lại có hành động “đứng sững bên cạnh tôi. Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn.” ?
Câu 13. Theo em chi tiết “Tấm ảnh được cắt ra từ một tờ báo, đã cũ xưa, nhưng người phi công trong ảnh còn rất trẻ.” có phải là một chi tiết quan trọng trong văn bản hay không? Vì sao?
Câu 14. Nhan đề “Mây trắng còn bay” gợi cho em suy nghĩ gì?
Câu 15. Nhận xét về thái độ của các nhân vật đối với bà cụ khi bà cụ mang lễ ra thắp hương.
Câu 16. Em hãy nêu các phương diện thể hiện giá trị hiện thực và giá trị nhân văn của truyện.
