Đọc hiểu thơ: Mộ Đỗ Liễu Thăng ở Lỗi Dương

Thể thơ của bản phiên âm và bản dịch thơ:

– Bản phiên âm: Thất ngôn bát cú Đường luật;

– Bản dịch thơ: Song thất lục bát.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là: tác giả Nguyễn Du.

Tác dụng của phép đối ở hai câu thực:

Văn chương quang diễm thành hà dụng,

Nam nữ thân ngâm bất khả văn.

(Văn chương sáng ngời xong dùng được việc gì,

Mà để bầy con rên khóc chẳng đành lòng nghe.)

– Tạo nhịp điệu, tạo sự cân xứng hài hòa cho lời thơ.

– Nhấn mạnh sự đối lập giữa một bên là tài năng và một bên là sự đói nghèo, túng quẫn, bên này là văn chương và bên kia là hiện thực cuộc đời chua chát,…

– Thể hiện sự đồng cảm, xót xa của tác giả trước số phận bi kịch của Đỗ Phủ.

Nhận xét về tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình thể hiện trong bài thơ:
– Ở 6 câu đầu, Nguyễn Du bày tỏ tấm lòng xót thương, đồng cảm với bi kịch của Đỗ Phủ – người sống cách ông cả nghìn năm trước, đó là bi kịch của con người có tài năng nhưng cuộc đời chìm nổi long đong, nhiều đắng cay, nghiệt ngã. Từ việc thấu tỏ nỗi cô đơn của bậc thánh thi khi chứng kiến phần mộ hiu hắt, đến 2 câu cuối, Nguyễn Du thể hiện những suy ngẫm về cuộc đời của chính mình, thấy được mối đồng điệu với cuộc đời của Đỗ Phủ, từ đó dâng lên nỗi buồn thương cho chính phận mình. Có lẽ tất cả rồi cũng sẽ trở về với hư vô như đám mây chiều Lỗi Dương mà thôi.

– Tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ có sự vận động: từ thương người hướng về nỗi thương thân. Sự vận động này có thể tìm thấy trong nhiều bài thơ khác của Nguyễn Du. Đây chính là nét mới mẻ, sâu sắc trong ngòi bút nhân đạo của đại thi hào Nguyễn Du.

Rút ra một bài học có ý nghĩa nhất và giải thích lí do. Gợi ý:

– Cần biết trân trọng những người có tài năng, những người làm ra giá trị tinh thần cho xã hội, bởi nhờ có họ mà đời sống mới phong phú, tâm hồn con người mới được vun đắp,…

– Cần có sự đồng cảm, sẻ chia với những số phận bất hạnh, bi kịch, bởi chỉ có yêu thương mới giúp xoa dịu nỗi đau của con người, giúp con người vượt lên nghịch cảnh và có cuộc sống tốt đẹp, hạnh phúc hơn,…

– Bài học về mối quan hệ giữa văn chương và cuộc đời: văn chương phải gắn liền với cuộc đời; nếu chỉ ôm mộng văn chương mà quên đi những lo toan về cơm áo gạo tiền thì cũng chỉ có bất hạnh và khổ đau, khi đó văn chương cũng chỉ là vô nghĩa;…