Đọc hiểu thơ: Hai Chữ Nước Nhà (Trích) của Trần Tuấn Khải

PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

HAI CHỮ NƯỚC NHÀ (trích)

                                                      Trần Tuấn Khải

Than vận nước gặp khi biến đổi,
Để quân Minh thừa hội xâm lăng,
Bốn phương khói lửa bừng bừng,
Xiết bao thảm hoạ xương rừng máu sông!

Nơi đô thị thành tung quách vỡ,
Chốn dân gian bỏ vợ lìa con,
Làm cho xiêu tán hao mòn,
Lạ gì khác giống dễ còn thương đâu!

Thảm vong quốc kể sao xiết kể,
Trông cơ đồ nhường xé tâm can,
Ngậm ngùi khóc đất giời than,
Thương tâm nòi giống lầm than nỗi này!

Khói Nùng Lĩnh (1) như xây khối uất,
Sóng Long giang nhường vật cơn sầu,
Con ơi! càng nói càng đau,
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà?

Cha xót phận tuổi già sức yếu,
Lỡ sa cơ đành chịu bó tay,
Thân lươn bao quản vũng lầy,
Giang sơn gánh vác sau này cậy con.

Con nên nhớ tổ tông khi trước,
Đã từng phen vì nước gian lao,
Bắc Nam bờ cõi phân mao,
Ngọn cờ độc lập máu đào còn dây…

                                                             (Trần Tuấn Khải, Hai chữ nước nhà, trích tập thơ Bút quan hoài I, 1924)

Đọc hiểu thơ: Hai Chữ Nước Nhà (Trích) của Trần Tuấn Khải

Câu 1 (1,0 điểm): Văn bản trên được viết theo thể thơ nào? Chỉ ra ít nhất hai dấu hiệu nhận biết thể thơ đó.

Click vào đây để xem đáp án

Thể thơ: Song thất lục bát.
Dấu hiệu nhận biết:
Một cặp song thất gồm hai dòng 7 chữ, tiếp theo là một cặp lục bát gồm một dòng 6 chữ và một dòng 8 chữ.
Các dòng thơ được gieo vần với nhau theo trình tự: vần lưng giữa các dòng 7 chữ, vần chân giữa dòng 7 chữ cuối và dòng 6 chữ, vần chân giữa dòng 6 chữ và dòng 8 chữ.

Câu 2 (0,5 điểm): Đoạn thơ bộc lộ tình cảm, cảm xúc và ước nguyện gì của nhân vật trữ tình?

Click vào đây để xem đáp án

Đoạn thơ bộc lộ:
Tình cảm đau xót trước cảnh nước mất nhà tan.
Ước nguyện: Nhắn nhủ thế hệ sau hãy tiếp tục gánh vác trách nhiệm bảo vệ đất nước, giành lại độc lập tự do.

Câu 3 (1,5 điểm): Ghi ít nhất 4 từ ngữ miêu tả nỗi đau nước mất nhà tan trong hai khổ thơ 3,4 của đoạn trích. Qua những từ ngữ đó, em cảm nhận như thế nào về nỗi đau của nhân vật trữ tình trước tình cảnh lầm than của đất nước?

Click vào đây để xem đáp án

Từ ngữ miêu tả nỗi đau:
kể sao xiết kể, xé tâm can, ngậm ngùi, khóc đất, giời than, xây khối uất, vật cơn sầu.
Cảm nhận:
Nỗi đau trước cảnh mất nước là nỗi đau tột cùng, giằng xé tâm can, không lời nào có thể diễn tả hết.
Nỗi đau hóa thành niềm căm phẫn, xót xa trước tình cảnh lầm than của nhân dân và sự tan hoang của đất nước.
Đó cũng là sự lo lắng, trăn trở về tương lai của dân tộc và sự kỳ vọng lớn lao vào thế hệ mai sau.

Câu 4 (1,0 điểm): Trong thời chiến, cha ông ta đã phải đánh đổi bao xương máu để gìn giữ giang sơn, bờ cõi, cho nhân dân có sống ấm no, hạnh phúc. Để tiếp bước truyền thống cha anh, em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của thế hệ trẻ với đất nước trong thời bình?

Click vào đây để xem đáp án

Trách nhiệm của thế hệ trẻ:
Hiểu rõ giá trị lịch sử: Nhận thức sâu sắc về sự hy sinh của các thế hệ đi trước để xây dựng và bảo vệ đất nước.
Giáo dục lòng yêu nước: Tuyên truyền, lan tỏa tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc đến mọi người.
Kiên quyết đấu tranh: Phản đối các âm mưu, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch.
Phát triển đất nước: Học tập, rèn luyện để xây dựng quê hương giàu mạnh.
Hành động thiết thực: Tham gia bảo vệ môi trường, giúp đỡ cộng đồng và lan tỏa giá trị tốt đẹp.

5 câu hỏi tự học ở nhà

Câu hỏi 1: Em hiểu như thế nào về nỗi đau của nhân vật trữ tình khi đất nước rơi vào cảnh “nước mất nhà tan”?

Câu hỏi 2: Tại sao tác giả lại sử dụng hình ảnh “xây khối uất” và “vật cơn sầu” khi nói về tình cảnh nước mất nhà tan?

Câu hỏi 3: Qua lời khuyên của người cha dành cho thế hệ con cháu trong đoạn thơ, em rút ra bài học gì về tinh thần trách nhiệm đối với đất nước?

Câu hỏi 4: Hãy viết một đoạn văn ngắn (4-6 câu) nêu cảm nhận của em về vai trò của lòng yêu nước trong việc bảo vệ và phát triển đất nước.

Câu hỏi 5: Nếu em sống trong thời kỳ mất nước như trong bài thơ, em sẽ làm gì để thể hiện tinh thần yêu nước và đóng góp cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập?

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu thơ: Hai Chữ Nước Nhà (Trích) của Trần Tuấn Khải được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn  năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *