Đọc hiểu thơ: Trưa Vắng của Hồ Dzếnh

Phần I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

TRƯA VẮNG

Hồn tôi đấy: căn trường nho nhỏ

Nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non

Lâu rồi, còn thoảng mùi thơm

Chân đi nghe động tới hồn ngây thơ

Sâu rộng quá những giờ vui trước

Nhịp cười say trên nước chưa trôi

Trưa hè thường thấy hai tôi*

Ném đầu chim chích, bắt đuôi chuồn chuồn

Ðời đẹp quá, tôi buồn sao kịp?

Trang sách đầu chép hết giây mơ

Ngả mình trên bóng nhung tơ

Tôi nguyền: Sau lớn làm thơ suốt đời!

Cỏ mấy bận xanh rồi lại tạ

Gió lùa thu trong lá bao lần…

Bạn trường những bóng phù vân

Xót thương mái tóc nay dần hết xanh.

Hồn xưa dậy: chim cành động nắng

Lá reo trên hồ lặng lờ trong

Trưa im im đến não nùng

Tôi ngờ trống học trong lòng trưa vang…

                                                                                                                                       (Hồ Dzếnh, Quê ngoại,

                                                                                                                  NXB Hội nhà văn, Hà Nội, 1996, tr. 62-63)

doc-hieu-tho-trua-vang-cua-ho-dzenh

Câu 1 (0,5 điểm): Bài thơ “Trưa vắng” được viết theo thể thơ nào?

Click vào đây để xem đáp án
Bài thơ “Trưa vắng” được viết theo thể thơ song thất lục bát.

Câu 2 (0,5 điểm): Xác định nhân vật trữ tình trong tác phẩm. Ở khổ thơ thứ nhất, “hồn tôi đấy” được gợi ra qua những hình ảnh nào?

Click vào đây để xem đáp án
  • Nhân vật trữ tình trong bài thơ: người viết – tác giả.
  • “Hồn tôi đấy” được gợi ra qua những hình ảnh: căn trường nho nhỏ, nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non.

Câu 3 (1,0 điểm): Nêu tác dụng của dấu ba chấm (…) được sử dụng ở khổ thơ cuối bài.

Click vào đây để xem đáp án
  • Tác dụng của dấu ba chấm:
    • Gợi sự lắng đọng, kéo dài cảm xúc và dòng hồi tưởng của nhân vật trữ tình.
    • Nhấn mạnh âm vang không dứt của những kí ức tuổi thơ, tạo cảm giác như những kỉ niệm ấy vẫn còn hiện hữu trong tâm trí người đọc.
    • Làm tăng sức gợi, thể hiện cảm xúc da diết, tiếc nuối về những ngày xưa tươi đẹp đã qua.

Câu 4 (1,0 điểm): Em hiểu như thế nào về hai câu thơ sau:

“Bạn trường những bóng phù vân
Xót thương mái tóc nay dần hết xanh.”

Click vào đây để xem đáp án
  • Ý nghĩa hai câu thơ:
    • “Bạn trường những bóng phù vân”: Bạn bè cùng trường năm xưa giờ đây mỗi người một nơi, giống như những đám mây trôi dạt, không còn bên nhau nữa.
    • “Xót thương mái tóc nay dần hết xanh”: Nhà thơ nhận thức được sự tàn phai của thời gian, khi bản thân đã già đi, không còn mái tóc xanh của tuổi trẻ.
  • Hai câu thơ bộc lộ nỗi hoài niệm, tiếc nuối, xót xa của tác giả khi nghĩ về tuổi học trò đã qua. Đồng thời nhắc nhở người đọc biết trân trọng tuổi trẻ và những kỉ niệm đẹp của tuổi học trò.

Câu 5 (1,0 điểm): Tuổi thơ, đặc biệt là tuổi học trò luôn là miền kí ức tươi đẹp nhất trong cuộc đời mỗi con người. Qua bài thơ, em được bồi đắp thêm những tình cảm, thái độ, hành động gì đối với tuổi học trò của chính mình?

Click vào đây để xem đáp án
  • Những tình cảm, thái độ, hành động:
    • Biết trân trọng và giữ gìn những năm tháng tuổi học trò.
    • Quý trọng tình bạn bè, thầy cô và những kỉ niệm dưới mái trường thân yêu.
    • Cố gắng tạo dựng thật nhiều kỉ niệm đẹp để lưu giữ trong hành trang cuộc đời.
    • Nỗ lực học tập và rèn luyện để xứng đáng với những gì tuổi học trò đã ban tặng.
    • Luôn ghi nhớ rằng tuổi trẻ và tuổi học trò là quãng thời gian không thể quay trở lại, cần sống hết mình với hiện tại.

5 Câu hỏi tự học ở nhà

Câu hỏi 1: Qua bài thơ “Trưa vắng,” em cảm nhận được điều gì về tâm hồn của tác giả khi nhớ về tuổi thơ?

Câu hỏi 2: Tại sao tác giả lại gọi bạn trường là “những bóng phù vân”? Câu thơ này gợi lên cảm xúc gì trong lòng người đọc?

Câu hỏi 3: Hình ảnh “căn trường nho nhỏ, nước vôi xanh, bờ cỏ tươi non” trong khổ thơ đầu có ý nghĩa như thế nào đối với việc khơi gợi kí ức tuổi thơ?

Câu hỏi 4: Nếu em là nhân vật trữ tình trong bài thơ, em sẽ kể về kỉ niệm nào đáng nhớ nhất của mình khi còn ở mái trường?

Câu hỏi 5: Qua bài thơ, em học được bài học gì về cách trân trọng và lưu giữ những kỉ niệm đẹp trong cuộc đời?

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu thơ: Trưa Vắng của Hồ Dzếnh được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn  năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *