PHẦN 1. ĐỌC HIỂU (4,0 ĐIỂM)
Đọc văn bản dưới đây và thực hiện các yêu cầu:
THU VỊNH – Nguyễn Khuyến
[…] Thu vịnh là nghĩa làm sao? Cứ xét nhóm từ này như một kết cấu độc lập thì có thể hiểu theo hai cách: Một là: vịnh mùa thu; hai là: làm thơ mùa thu. Xưa nay, nhiều người thường hiểu theo cách thứ nhất. Xét ra không đúng. Ấy là khi đặt nó vào hệ thống ba bài thơ thu: Thu điếu là câu cá mùa thu. Thu ẩm là uống rượu mùa thu, vậy thì Thu vịnh phải là làm thơ mùa thu. Ba việc làm khác nhau, ba tâm trạng khác nhau nhưng đều cùng dưới trời thu cả. Thu vịnh có tả cảnh mùa thu nhưng không phải vịnh mùa thu.Câu 1- 2. Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao
Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu
Nền trời thu Xanh ngắt là xanh mà có chiều sâu. Mấy tầng cao tức là rất cao, tưởng như có nhiều lớp nhiều tầng. Trời thu không mây, xanh ngắt, thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng, mấy tầng cao càng gợi ra cái lắng, cái sâu thêm.
Cần trúc chỉ cây tre mảnh khảnh uốn cong như cần câu hoặc cây măng chưa ra lá, ngọn còn in hình cần câu; Tre hay măng gì cũng được, miễn là có cái dáng thanh thanh, cong cong có duyên. Nền trời thu mà quy lại chỉ có màu xanh ngắt thì hàng tre cũng thu lại dáng cần trúc là phải, vậy mới hài hòa. Lơ phơ: không phải phất phơ mà đong đưa khẽ khẽ nhưng rõ nhất là thưa thớt mảnh khảnh, và như có gì bên trong. Gió hắt hiu: gió không mạnh nhưng không ra buồn, không như đìu hiu, và cũng như có gì bên trong.
Tất cả đều như có một mối cảm thông thầm, lặng sâu kín rất êm rất nhẹ, chừng như vi tế, rất khó nắm bắt. Xanh ngắt những mấy tầng cao thì mới càng ngắt xanh mấy tầng cao mà vẫn một màu xanh ngắt thì cái cao mới càng thăm thẳm. Cần trúc có gió hắt hiu thì mới lơ phơ, có cần trúc lơ phơ thì mới biết có gió hắt hiu. Cấu trúc có chút gió để đong đưa khe khẽ nhưng đong đưa cũng chỉ khe khẽ gần như đứng yên. Trên nền trời thu xanh thẳm lại im lìm mấy cần trúc mảnh khảnh, lơ phơ. Cái động của cần trúc càng tăng cái lặng thinh sâu thẳm của màu trời. Màu trời sâu thẳm, lặng thinh lại như dồn tất cả cái sâu lắng vào bên trong của một mình cần trúc, để cho nó vừa đủ đong đưa mà cũng vừa đủ đứng yên. Đó là nói cái động và cái tĩnh. Còn cái mênh mông của bầu trời mà không có cái lơ phơ vài ngọn uốn cong của cần trúc thì làm sao mà mông mênh? Và cái cần trúc khẳng kheo ấy không được bầu trời mênh mông làm nền thì làm sao tỏ hết được cái lơ phơ? Vậy hai câu đề thủy mạc hai nét cảnh thu, đơn sơ thanh thoát, nhưng là cảnh thu nhịp nhàng với tâm hồn tác giả: cảnh thu làm thơ. Trong đó, mọi chi tiết, màu sắc, đường nét, cử động đều hài hòa, giao cảm với nhau thành một nỗi niềm gì đó, sâu lắng, vi tế lặn vào bên trong, nhưng lại có sức ngân man mác. Nói trời thu nhưng đã là hồn thu […]
(Lê Trí Viễn – in trong Những bài giảng văn chọn lọc, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 1998)
Câu 1 (0,5 điểm): Xác định thể loại của văn bản.
Gợi ý: Hãy suy nghĩ về loại văn bản đang được bàn luận, kết hợp với chủ đề của nội dung.
Câu 2 (0,5 điểm): Văn bản trên bàn về vấn đề gì?
Gợi ý: Tìm ý chính mà văn bản hướng tới khi phân tích bài thơ Thu vịnh.
Câu 3 (1,0 điểm): Phân tích tác dụng của việc kết hợp giữa cách trình bày vấn đề khách quan và chủ quan trong đoạn văn in đậm ở văn bản.
Gợi ý: Xác định cách trình bày vấn đề khách quan (dựa trên dẫn chứng, lập luận) và chủ quan (dựa trên cảm xúc, nhận xét) của tác giả.
Câu 4 (1,0 điểm): Chỉ ra và phân tích tác dụng của câu hỏi tu từ trong đoạn văn sau:
Còn cái mênh mông của bầu trời mà không có cái lơ phơ vài ngọn uốn cong của cần trúc thì làm sao mà mông mênh? Và cái cần trúc khẳng kheo ấy không được bầu trời mênh mông làm nền thì làm sao tỏ hết được cái lơ phơ?
Gợi ý: Chú ý đến cách dùng câu hỏi để nhấn mạnh ý nghĩa của cảnh vật.
Câu 5 (1,0 điểm): Trong văn bản, em thích bằng chứng, lí lẽ nào? Vì sao?
Gợi ý: Hãy chọn một bằng chứng hoặc lí lẽ trong văn bản mà bạn thấy ấn tượng nhất.
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Hãy phân tích ý nghĩa cụm từ “xanh ngắt” trong hai câu thơ đề của bài Thu vịnh.
Câu hỏi 2: Vì sao hai câu thơ đề của bài Thu vịnh được xem là sự kết hợp hài hòa giữa động và tĩnh?
Câu hỏi 3: Theo em, vì sao Nguyễn Khuyến lại chọn hình ảnh “cần trúc” để miêu tả mùa thu?
Câu hỏi 4: Câu hỏi tu từ trong văn bản có tác dụng gì đối với việc thể hiện cảm xúc của tác giả?
Câu hỏi 5: Từ hai câu thơ đề trong bài Thu vịnh, hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận của em về tài năng thơ ca của Nguyễn Khuyến.
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
