Phần I. Đọc – hiểu (4.0 điểm)
Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu:
HẠ LONG – ĐÁ VÀ NƯỚC
Sự kì lạ của Hạ Long là vô tận. Chính là do tài thông minh của Tạo Hoá biết dùng đúng chất liệu hay nhất cho cuộc sáng tạo của mình: Nước. Chính Nước làm cho đá sống dậy, làm cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng trở nên linh hoạt, có thể động đến vô tận, và có tri giác, có tâm hồn.
Nước tạo nên sự di chuyển. Và di chuyển theo mọi cách. Có thể mặc cho con thuyền của ta mỏng như lá tre tự nó bập bềnh lên xuống theo cho triều; có thể thả trôi theo chiều gió, theo các dòng chảy quanh co phức tạp giữa các đảo; cũng có thể thong thả khua khẽ mái chèo mà lướt đi, trượt nhẹ và êm trên sóng; có thể nhanh tay hơn một chút để tạo một cảm giác xê dịch thanh thoát; có thể bơi nhanh hơn bẳng thuyền buồm, nhanh hơn nữa bằng thuyền máy, cũng như bay trên các ngọn sóng lượn vun vút giữa các đảo trên canô cao tốc; có thể thả sức phóng nhanh hàng giờ, hàng buổi, hàng ngày khắp các trận đồ bát quái đá trộn với nước này. Mà cũng có thể, một người bộ hành tuỳ hứng, lúc đi lúc dừng, lúc nhanh lúc chậm, lúc tiến lúc lùi, thẳng tắp hay quanh co, lao ra những quãng trống hay len lỏi qua các khe hẹp giữa các đảo đá…. Và cái thập loại chúng sinh chen chúc khắp vịnh Hạ Long kia, già đi, tre lại, trang nghiêm hơn hay bỗng nhiên nhí nhảnh tinh nghịch hơn, buồn hơn hay vui hơn,… hoá thân không ngừng.
Tuỳ theo góc độ và tốc độ di chuyển của ta trên mặt nước quanh chúng, hoặc độ xa gần và hướng ta tiến đến chúng hay rời xa chúng. Còn tuỳ theo cả hướng ánh sáng rọi vào chúng, hoặc đột nhiên khiến cho mái đầu một nhân vật đá trẻ trung ta chừng đã quen lắm bỗng bạc xoá lên, rõ ràng trước mắt ta là một bậc tiên ông không còn có tuổi. Ánh sáng hắt lên từ mặt nước lung linh chảy khiến những con người bằng đá vây quanh ta trên mặt vịnh càng lung linh, xao động, như đang đi lại, đang tụ lại cùng nhau, hay đang toả ra. Hoặc cũng rất có thể, khi đêm đã xuống, dưới ánh sao chi chít trên bầu trời và chi chít xao động dưới cả mặt nước bí ẩn nữa, sẽ có cuộc họp của cả thế giới người bằng đã sống động đó, biết đâu…![…] Để rồi, khi chân trời đằng đông vừa ửng tím nhạt, rồi từ từ chuyển sang hồng… thì tất cả bọn người đá ấy lại hối hả trở về vị trí của họ. Mà vẫn còn nóng hổi hơi thở cuộc sống đêm chưa muốn dứt.
Hạ Long vậy đó, cho ta một bài học, sơ đẳng mà cao sâu: Trên thế gian này, chẳng có gì là vô tri cả. Cho đến cả đá. Ở đây Tạo Hoá đã chọn đá làm một trong hai nguyên liệu chủ yếu và duy nhất của Người để bày nên bản phác thảo của Sự Sống. Chính là Người có ý tứ sâu xa đấy: Người chọn lấy cái vẫn được coi là trơ lì, vô tri nhất để thể hiện cái hồn ríu rít của sự sống. Thiên nhiên bao giờ cũng thông minh đến bất ngờ; nó tạo nên thế giới bằng những nghịch lí đến lạ lùng…
(Nguyên Ngọc, Hạ Long – Đá và Nước, Ban quản lí vịnh Hạ Long, 2002)
Câu 1. Văn bản “Hạ Long – Đá và Nước” thuộc kiểu văn bản nào?
Gợi ý: Dựa vào nội dung và mục đích chính của văn bản để xác định kiểu văn bản.
Câu 2. Đối tượng được giới thiệu trong văn bản trên là gì?
Gợi ý: Tìm nội dung chính mà văn bản muốn giới thiệu.
Câu 3. Biện pháp tu từ nổi bật trong văn bản “Hạ Long – Đá và Nước” là gì?
Gợi ý: Xem xét các biện pháp tu từ được sử dụng để làm nổi bật đối tượng.
Câu 4. Xét về cấu tạo, câu văn “Thiên nhiên bao giờ cũng thông minh đến bất ngờ; nó tạo nên thế giới bằng những nghịch lí đến lạ lùng” thuộc kiểu câu gì?
Gợi ý: Xác định số lượng mệnh đề và cách liên kết trong câu.
Câu 5. Câu văn nêu khái quát sự kỳ lạ của Hạ Long trong văn bản trên là câu nào?
Gợi ý: Tìm câu văn có tính tổng quát về vẻ đẹp và sự kỳ lạ của Hạ Long.
Câu 6. Thông tin trong đoạn văn sau: “Hoặc cũng rất có thể, khi đêm đã xuống… Mà vẫn còn nóng hổi hơi thở cuộc sống đêm chưa muốn dứt” được trình bày theo trật tự nào?
Gợi ý: Chú ý cách tổ chức thông tin theo thời gian, không gian hoặc mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.
Câu 7. Văn bản “Hạ Long – Đá và Nước” cung cấp được tri thức khách quan về đối tượng nào?
Gợi ý: Đối tượng chính của văn bản là gì?
Câu 8. Nhan đề của văn bản có ý nghĩa gì?
Gợi ý: Nhan đề giúp người đọc nhận diện đối tượng chính và chủ đề của văn bản.
Câu 9. Hãy giải thích tại sao các danh từ “Đá” và “Nước” được viết hoa?
Gợi ý: Liên quan đến cách tác giả thể hiện thái độ và ý nghĩa biểu trưng của các danh từ.
Câu 10. Theo em, văn bản “Hạ Long – Đá và Nước” cho ta những bài học gì?
Gợi ý: Xem xét thông điệp của văn bản về thiên nhiên, môi trường và ý thức bảo vệ danh thắng.
5 câu hỏi bài tập về nhà
Câu 1. Hãy nêu ý nghĩa của hai yếu tố “Đá” và “Nước” trong vẻ đẹp kỳ lạ của Hạ Long theo văn bản.
Câu 2. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa như thế nào để miêu tả Hạ Long? Hãy lấy một ví dụ từ văn bản.
Câu 3. Tại sao tác giả lại cho rằng “Thiên nhiên bao giờ cũng thông minh đến bất ngờ”?
Câu 4. Theo em, thông điệp chính mà văn bản muốn gửi đến người đọc là gì?
Câu 5. Viết một đoạn văn (7-10 dòng) trình bày suy nghĩ của em về trách nhiệm của mỗi người trong việc bảo tồn vẻ đẹp thiên nhiên như vịnh Hạ Long.
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
