PHẦN I: Đọc- hiểu ( 4 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
Mùa giáp hạt về, nồi cơm độn toàn khoai sắn. Bà nghẹn ngào nói với đàn cháu nhỏ: “Sắp hết gạo rồi, các cháu ráng chịu khổ một chút. Hồi bà còn bé như các cháu, đến mùa giáp hạt, ngay cả khoai sắn cũng không có mà ăn…”. Nghe bà kể, tôi chợt nhớ về nạn đói năm 1945 mà trong tiết học Lịch sử mấy hôm trước, thầy giáo đã tái hiện rất chi tiết. Đời bà khổ từ lúc lọt lòng cho tới tận về già, khi đã gần bước sang tuổi tám mươi vẫn còn chịu cảnh bần hàn, cơ cực. Thương bà, sau bữa cơm, tôi dặn đứa em không được vòi vĩnh, làm nũng bà.
Rồi thì gạo trong chum hết sạch, bà phải tất tưởi mang rá sang nhà bên vay gạo. Dù gạo trong chum cũng đã vơi cạn, nhưng chẳng chút đắn đo, bà hàng xóm vẫn niềm nở cho bà tôi vay mấy bát gạo liền, lại còn cho thêm khúc cá đồng kho mặn.
[…] Những ngày tiếp đó, để tiết kiệm chút gạo ít ỏi mới vay được, bà cháu tôi đành phải ăn cháo rau má trộn với muối lạc, ba phần gạo, đến bảy phần là rau má thái nhỏ. Nuốt thìa cháo nóng vào lòng rồi mà cổ họng vẫn còn đắng đót. Đứa em tôi không quen ăn cháo rau má nên nôn thốc, nôn tháo. Bà thương trào nước mắt, liền buông đũa, lật đật nhóm bếp nấu cơm cho em.
Đêm nằm bên bà, tôi nghe rõ tiếng bà thở dài trầm buồn, mỏi mệt. Suốt mấy đêm liền, bà cứ thao thức trở mình mà không sao chợp mắt nổi. Tôi biết những ngày như thế này, bà có hàng trăm thứ phải lo nghĩ. Chủ nợ mấy quán tạp hóa ngoài chợ cũng đã đánh tiếng. Bà ngày càng gầy sọp đi. Khóe mắt hốc hác. Da dẻ xuống sắc vàng vọt. Tài sản có giá trị lớn nhất trong nhà lúc ấy là con nghé non chưa tròn hai năm tuổi, bà đành ngậm ngùi bán đi. Còn nhớ hôm đó, khi người đàn ông đi đôi ủng da màu đen lẳng lặng dắt con nghé ra khỏi cổng, tôi và em tôi đã chạy theo òa khóc nức nở. Số tiền bán con nghé cũng chỉ vừa đủ trang trải nợ nần và mua thêm nửa yến gạo.
Trong một bữa tối, nhường phần cơm trắng cho đàn cháu nhỏ, bà ăn củ chuối luộc chấm nước mắm. Bà cười bảo: “Lúc trưa bà ăn cơm giờ vẫn còn no lắm. Với lại bà thích ăn củ chuối hơn”. Tự dưng lồng ngực nhói lên nghèn nghẹn, tôi đáp lại: “Cháu cũng thích ăn củ chuối hơn ăn cơm. Bà xem kìa, cơm trắng vẫn còn nhiều quá!”. Bà ôm hai đứa cháu nhỏ côi cút vào lòng, đôi mắt lại rơm rớm nước…
(Trích Mùa giáp hạt – Phan Đức Lộc, Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa-van-nghe/201504/mua-giap-hat-2124378/)
Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn trích được kể theo ngôi kể nào? Việc sử dụng ngôi kể đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện chủ đề của đoạn trích?
Gợi ý: Chú ý vào cách xưng hô của người kể chuyện và cách tác giả thể hiện cảm xúc.
Câu 2 (0,5 điểm): Nêu chủ đề của đoạn trích?
Gợi ý: Tập trung vào ý nghĩa và thông điệp chính mà tác giả muốn truyền tải qua câu chuyện.
Câu 3 (1,0 điểm): Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong phần in đậm của những câu văn sau:
“Đêm nằm bên bà, tôi nghe rõ tiếng bà thở dài trầm buồn, mỏi mệt. Suốt mấy đêm liền, bà cứ thao thức trở mình mà không sao chợp mắt nổi. Tôi biết những ngày như thế này, bà có hàng trăm thứ phải lo nghĩ. Chủ nợ mấy quán tạp hóa ngoài chợ cũng đã đánh tiếng. Bà ngày càng gầy sọp đi. Khóe mắt hốc hác. Da dẻ xuống sắc vàng vọt.”
Gợi ý: Chú ý các từ ngữ và cách diễn đạt để xác định biện pháp tu từ.
Câu 4 (1,0 điểm): Đoạn trích thể hiện những tình cảm nào của nhân vật “tôi” dành cho bà?
Gợi ý: Chú ý vào cách nhân vật “tôi” suy nghĩ, hành động đối với bà trong đoạn trích.
Câu 5 (1,0 điểm): Theo em, qua đoạn trích, tác giả muốn gửi tới người đọc thông điệp gì?
Gợi ý: Suy nghĩ về bài học và giá trị mà đoạn trích mang lại.
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Em hãy nêu các chi tiết trong văn bản thể hiện sự hy sinh của bà dành cho cháu?
Câu hỏi 2: Tại sao nhân vật “tôi” cảm thấy nghẹn ngào khi bà ăn củ chuối luộc và nhường cơm trắng cho cháu?
Câu hỏi 3: Em có suy nghĩ gì về hình ảnh bà hàng xóm trong đoạn trích? Hình ảnh này thể hiện điều gì về tình làng nghĩa xóm?
Câu hỏi 4: Qua hình ảnh “bà ngày càng gầy sọp đi, khóe mắt hốc hác, da dẻ xuống sắc vàng vọt”, em có cảm nhận gì về hoàn cảnh sống của gia đình nhân vật “tôi”?
Câu hỏi 5: Nếu em là nhân vật “tôi”, em sẽ làm gì để giúp đỡ bà và gia đình vượt qua khó khăn?
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
