I. ĐỌC – HIỂU (4 điểm)
ĐÊM THƠM
[….. ] lược bỏ một đoạn
Tôi chạy ra vườn. Ánh trắng đầu thu như dòng sữa ngọt ngào mơn man làm tóc rối. Gió mát hôn lên môi, tâm hồn tôi chợt sảng khoái lạ lùng. Tôi hít sâu vào lồng ngực mùi thơm vươngvấn khắp nơi. Hương hoa đào, hoa bưởi, hoa ngâu… và khóm lài bên hòn non bộ cũng vừa hé nở những bông trắng nõn nà. Tôi ngồi xuống ghế đá, đưa tay nâng niu đài lá xanh ôm ấp nụ hoa đầu. Trong đêm, sắc lá trở nên tím thẫm như màu mực tôi dùng để trang hoàng những tập vở chuẩn bị bước vào năm học mới. Vậy là tôi đã bước vào cấp 3. Hành trình cũng khá vất vả vì tôi học không giỏi lắm. Nhà tôi nghèo, ba mẹ là công nhân viên, lương không đủ sống, phải làm thêm những công việc ngoài giờ, phụ vào kinh tế gia đình. Việc chị Thảo bị nghỉ học từ năm lớp 9 để đi may thuê đã làm ba mẹ ân hận nên ba mẹ bắt tôi phải cố gắng học hành cho đến nơi đến chốn. Số điểm tôi đạt được vượt xa điểm chuẩn đã làm tôi sung sướng và ba mẹ cũng hãnh diện theo. Ba hứa sẽ cho tôi một món quà đặc biệt dù tôi không đòi hỏi một sự ban thưởng nào hết. Học hành thi cử là bổn phận của mình, phải làm tròn thôi. Tôi đứng dậy, đi thơ thẩn khắp vườn. Không gian tràn ngập ánh trăng. Trăng soi bàng bạc trên hàng dừa rủ bóng, trăng dọi xuống vai tôi ngàn đốm lá lung linh. Trăng đưa hương hoa nâng cõi lòng tôi bay bổng… Tôi yêu mảnh vườn nhà tôi biết bao. Khoảng đất nhỏ trồng hoa và cây ăn trái theo tuổi thơ tôi lớn lên từng ngày. Gia đình tôi chỉ có khoảng vườn này là đáng giá. Nhiều lúc túng thiếu quá, ba định treo bảng bán. Nhưng mẹ cản, mẹ bảo đây là đất thừa tự của ông bà để lại, bán là mang tội với tổ tiên. Thôi thì ăn rau, ăn mắm qua ngày, rồi trời cũng sẽ ngó xuống. “Sông có khúc, người có lúc”, không lẽ cứ nghèo mãi sao? Vậy là tôi vẫn được dịp lang thang khắp vườn những lúc rảnh rỗi, làm bạn với cây trái và hoa thơm. Thích nhất là vào những đêm trăng như đêm nay, ngôi vườn thân yêu của tôi tỏa ánh hào quang thơm ngát, hương hoa vương vấn tràn lan, dìu dịu len vào hồn người cảm giác lâng lâng. Điện trong nhà bỗng tắt phụt. Tiếng bà nội càu nhàu: – Đã nói mà. Đứt cầu chì rồi chắc?
Tiếng chị Thảo: – Chờ ba cháu về coi thử.
– Ba mẹ tụi bây đi mô mà lâu rứa?
– Ba me cháu đi giao hàng. Mệ cứ dùng cơm trước đi.
– Thôi, để mệ chờ! Thắp ngọn đèn dầu đi cháu.
Trăng như càng sáng hơn. Tôi trở về bên hòn non bộ, ngồi xuống ngắt một nụ lài hàm tiếu, lát nữa đem về phòng cho hoa hé nở mang hương thơm đi vào giấc ngủ của tôi. Ngày mai, tôi sẽ gặp lại bạn bè, thầy cô, trường lớp… tôi sẽ tung tăng trong sân ngôi trường mới, dưới bóng phượng xanh um. Chẳng biết còn cánh hoa đỏ dễ thương nào sót lại trên cành khi mùa hè đã qua không nhỉ?
– Ti!
Ba đã về, đang bước lại gần tôi.
– Ba ơi, đêm nay hoa nở nhiều lắm. Thơm ơi là thơm!
Trăng đi vào đám mây. Ngôi vườn trở nên tối thui. Ba hỏi:
– Điện cúp hồi nào vậy con?
– Vừa mới thôi ba! Bà nội bảo đứt cầu chì.
– Đâu có, suốt cả con đường bị hết mà! – Ba ngồi xuống bên tôi
– Ti à, mai trường con khai giảng phải không?
– Dạ!
– Hay quá, ba vừa kịp có quà cho con đây!
Ba lấy trong túi ra một gói nhỏ:
– Đáng lý ba me phải may áo dài cho con, nhưng chưa kịp có tiền thì con đã tự sắm cho mình được rồi. Tính tự lập của con đã làm cho ba me rất vui. Chiều nay, mẹ giao được hàng nên đã cùng ba tìm mua cho con một cái đồng hồ để đi học khỏi bị trễ nải. Con cầm lấy đi!
Tôi cảm động nép vào ngực ba:
– Ba me hy sinh cho con nhiều quá!
Ba vuốt tóc tôi:
– Đó là bổn phận của ba me. Dù cực khổ cách mấy, ba me vẫn sẵn sàng vượt qua, miễn sao con chăm chỉ học hành.
– Con hứa sẽ không phụ lòng ba me!
Gió mát rượi. Tôi ngước lên cao. Đám mây mỏng đang loãng tan vào vầng hào quang rạng rỡ, cho dòng sữa trắng ngần rót xuống trần gian. Ba hát nho nhỏ: “Đêm thơm như một dòng sữa, lũ chúng em êm đềm rủ nhau ra trước nhà. Hiu hiu, hương từ ngàn xa, bỗng quay về, dạt dào bên hè, ngoài trời khuya…”. Giọng ba trầm ấm. Trong một phút giây mơ mộng, hẳn ba đã quên tất cả những nhọc nhằn bon chen của đời sống khó khăn.
– Vườn nhà mình thật tuyệt, phải không con?
– Dạ!
– Trăng sáng quá!
– Hôm nay rằm mà ba! Ý quên, con đi xem những nụ hoa ban chiều đã nở hết chưa?
Bước chân tôi rón rén len giữa những khóm lài, sợ làm lay động giấc mơ tiên của những cánh mỏng dịu dàng vừa xòe nụ thả hương cho gió. Hoa trắng ngần như màu áo dài đầu tiên tôi mặc trong đời, thanh cao và kỳ diệu. Mong sao đêm chóng qua. Tôi theo ba bước vào nhà. Dòng sông trăng vẫn ngọt ngào rót sữa trên những hàng cây. (Nguyễn Nhật Ánh)
Nguyễn Nhật Ánh là một trong những nhà văn nổi tiếng với nhiều tác phẩm viết về tuổi thơ và tuổi học trò đầy trong sáng và hồn nhiên. “Đêm Thơm” là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, tác phẩm là một văn bản cảm động xoay quanh một cô bé tên Ti trong đêm trước ngày khai giảng. Tác phẩm khắc họa hình ảnh gia đình nghèo nhưng tràn đầy tình yêu thương, tinh thần tự lập và lòng biết ơn. .(Nguyễn Nhật Ánh)
Câu 1. Chỉ ra dấu hiệu để nhận diện đặc trưng của thể loại của văn bản trên?
Gợi ý: Văn bản thuộc thể loại nào? Đặc trưng về cách kể chuyện và nội dung?
Câu 2. Nội dung của tác phẩm là gì?
Gợi ý: Tác phẩm xoay quanh câu chuyện của nhân vật nào? Đề cập đến vấn đề gì?
Câu 3. Gọi tên và chỉ ra yếu tố không gian, thời gian trong tác phẩm?
Gợi ý: Không gian và thời gian trong truyện được miêu tả như thế nào?
Câu 4. Lời kể và lời nhân vật trong truyện có tác dụng gì?
Gợi ý: Lời kể và lời nhân vật giúp truyền tải cảm xúc và nội dung như thế nào?
Câu 5. Nhân vật Ti sống trong tâm trạng, cảm xúc gì?
Gợi ý: Tâm trạng của Ti qua các hành động, suy nghĩ trong đêm trăng?
Câu 6. Tìm phó từ có trong câu sau: “Ý quên, con đi xem những nụ hoa ban chiều đã nở hết chưa?”
Gợi ý: Từ nào bổ sung nghĩa cho động từ trong câu?
Câu 7. Thông điệp rút ra từ tác phẩm?
Gợi ý: Câu chuyện muốn nhắn gửi bài học gì về gia đình và cuộc sống?
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Hãy chỉ ra và phân tích ý nghĩa của hình ảnh “dòng sữa trắng ngần rót xuống trần gian” trong đoạn văn.
Câu hỏi 2: Nhân vật Ti thể hiện những phẩm chất gì trong tác phẩm?
Câu hỏi 3: Hãy tìm và phân tích một đoạn văn miêu tả không gian trong tác phẩm để làm rõ phong cách viết của Nguyễn Nhật Ánh.
Câu hỏi 4: Em có đồng cảm với hoàn cảnh gia đình của nhân vật Ti không? Vì sao?
Câu hỏi 5: Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) nêu cảm nhận của em về tình yêu thương và sự hy sinh của ba mẹ Ti trong tác phẩm.
Sau khi hoàn thành bài tập hãy gửi vào gmail: dochieunguvan2025@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
