I. ĐỌC – HIỂU (4Đ)
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
“…Từ Đạt ở Khoái Châu (1), lên làm quan tại thành Đông Quan(2) thuê nhà ở cạnh cầu Đồng Xuân, láng giềng với nhà quan Thiêm thư là Phùng Lập Ngôn. Phùng giầu mà Từ nghèo; Phùng xa hoa mà Từ tiết kiệm; Phùng chuộng dễ dãi mà Từ thì giữ lễ. Lề thói hai nhà đại khái không giống nhau. Song cũng lấy nghĩa mà chơi bỡi đi lại với nhau rất thân, coi nhau như anh em vậy. Phùng có người con trai là Trọng Quỳ, Từ có người con gái là Nhị Khanh, gái sắc trai tài, tuổi cũng suýt soát. Hai người thường gặp nhau trong những bữa tiệc, mến vì tài, yêu vì sắc, cũng có ý muốn kết duyên Châu Trần. (3) Cha mẹ đôi bên cũng vui lòng ưng cho, nhân chọn ngày mối lái, định kỳ cưới hỏi. Nhị Khanh tuy hãy còn nhỏ, nhưng sau khi về nhà họ Phùng, khéo biết cư xử với họ hàng, rất hòa mục và thờ chồng rất cung thuận, người ta đều khen là người nội trợ hiền. Trọng Quỳ lớn lên, dần sinh ra chơi bời lêu lổng; Nhị Khanh thường vẫn phải can ngăn. Chàng tuy không nghe nhưng cũng rất kính trọng. Năm chàng 20 tuổi, nhờ phụ ấm được bổ làm một chức ở phủ Kiến Hưng. Gặp khi vùng Nghệ An có giặc, triều đình xuống chiếu kén một viên quan giỏi bổ vào cai trị. Đình thần ghép Lập Ngôn tính hay nói thẳng, ý muốn làm hại, bèn hùa nhau tiến cử. Khi sắc đi phó nhậm, Phùng Lập Ngôn bảo Nhị Khanh rằng:
Đường sá xa xăm, ta không muốn đem đàn bà con gái đi theo, vậy con nên tạm ở quê nhà. Đợi khi sông bằng nước phẳng, vợ chồng con cái sẽ lại cùng nhau tương kiến. Trọng Quỳ thấy Nhị Khanh không đi, có ý quyến luyến không rứt. Nhị Khanh ngăn bảo rằng:
Nay nghiêm đường vì tính nói thẳng mà bị người ta ghen ghét, không để ở lại nơi khu yếu, bề ngoài vờ tiến cử đến chốn hùng phiên, bên trong thực dồn đuổi vào chỗ tử địa. Chả lẽ đành để cha ba đào muôn dặm, lam chướng nghìn trùng, hiểm nghèo giữa đám kình nghê, cách trở trong vùng lèo mán, sớm hôm săn sóc, không kẻ đỡ thay? Vậy chàng nên chịu khó đi theo. Thiếp dám đâu đem mối khuê tình để lỗi bề hiếu đạo. Mặc dầu cho phấn nhạt hương phai, hồng rơi tía rụng, xin chàng đừng bận lòng đến chốn hương khuê. Sinh không đừng được, mới bày một bữa tiệc từ biệt, rồi cùng Lập Ngôn đem người nhà đi vào phương nam. Không ngờ lòng giời khó hiểu, việc người khôn lường, cha mẹ Nhị Khanh nối nhau tạ thế. Nàng đưa tang về Khoái Châu, chôn cất cúng tế xong rồi, đến cùng ở chung với bà cô Lưu thị…”
(Trích Chuyện người nghĩa phụ ở Khoái Châu, Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ, NXB Hội Nhà văn 2018)
(1) Khoái Châu: tên huyện, nay thuộc tỉnh Hưng Yên.
(2) Đông Quan: tên gọi Thăng Long dưới thời thuộc Minh.
(3) Duyên Châu Trần: Trung Quốc thời cổ ở huyện Phong thuộc Từ Châu có thôn Châu Trần. Trong thôn chỉ có hai họ Châu Trần đời đời kết hôn với nhau, vì thế trong văn chương Châu Trần thành điển cố để nói về chuyện hôn nhân.
Câu 1. Xác định thể loại của văn bản có chứa đoạn trích trên.
Gợi ý: Văn bản thuộc thể loại nào trong các thể loại truyện, ký, thơ, hay biên niên?
Câu 2. Theo em, nhân vật chính trong đoạn trích là ai?
Gợi ý: Nhân vật được nhắc đến nhiều nhất và có vai trò trung tâm trong câu chuyện?
Câu 3. Vì sao Nhị Khanh thường can ngăn Trọng Quỳ khi chàng hay chơi bời lêu lổng?
Gợi ý: Hành động của Nhị Khanh xuất phát từ lý do nào liên quan đến phẩm hạnh và trách nhiệm gia đình?
Câu 4. Em hiểu gì về đức hạnh Nhị Khanh qua lời khuyên chồng: “Vậy chàng nên chịu khó đi theo. Thiếp dám đâu đem mối khuê tình để lỗi bề hiếu đạo…”?
Gợi ý: Lời nói của Nhị Khanh thể hiện phẩm chất nào của nàng về đạo đức, tình nghĩa?
Câu 5. Em rút ra được bài học gì cho bản thân qua đoạn trích trên?
Gợi ý: Những đức tính nào của Nhị Khanh có thể là bài học trong cuộc sống hiện đại?
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Bạn hãy tìm các đặc điểm chính của thể loại truyền kỳ và cho biết vì sao đoạn trích thuộc thể loại này.
Câu hỏi 2: Phân tích mối quan hệ giữa Nhị Khanh và Trọng Quỳ để làm rõ sự đối lập trong tính cách và phẩm chất của hai nhân vật.
Câu hỏi 3: Tìm thêm một đoạn văn trong tác phẩm khác của Nguyễn Dữ cũng thể hiện phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ và so sánh với nhân vật Nhị Khanh.
Câu hỏi 4: Qua lời khuyên của Nhị Khanh với Trọng Quỳ, hãy liên hệ với vai trò của người phụ nữ trong gia đình thời hiện đại.
Câu hỏi 5: Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) nêu cảm nhận của bạn về nhân vật Nhị Khanh, tập trung vào sự hy sinh và phẩm chất đạo đức của nàng.
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
