PHẦN I: ĐỌC HIỂU (4 điểm)
Đọc đoạn văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Khác với ông Hàm, Thủ là người có mã, cao ráo trắng trẻo. Với bộ quần áo pi-gia-ma kẻ sọc như công chức. Thủ đang tưới cây ngoài vườn, đã bỏ ô- roa đi vào. Thấy Hàm đang giở ngày giờ tối thế này, Thủ biết là có việc cần. Mặc dù là bí thư quyền hành cao nhất xã, lại được học hành khá chu đảo từ bé, chứ không bị thiệt thòi như hai ông anh là Hàm và Long. Ông Long bây giờ làm công nhân trên khu gang thép cũng chỉ học hành chữ tác chữ tộ; vì khi Hàm và Long vừa lớn thì gặp ngay cái đận ông Trịnh Bá Hoành bán cả ruộng vườn để lao vào cuộc đen đỏ tranh giành cải chức lý trưởng với Vũ Đình Đại. Thật là một phen liểng xiêng. Vài năm sau gia đình mới hồi lực, có bát ăn bát để thì vừa lúc Thủ tới tuổi cắp sách đến trường. Thế là Thủ cứ đường quang lỗi rộng mà tiến. Dầu vậy chưa bao giờ Thủ dám trái lời ông anh cả. Người trưởng họ có một thứ quyền lực riêng. Không chỉ là trong gia đình ngay công việc của Thủ. Hàm cũng giữ vai trò cố vấn đặc biệt. Hôm đại hội Đảng bộ, các chi họ hồi hộp đến thắt tim khi đến mục bầu Đảng ủy mới. Rất nhiều không có chức trách gì cũng thập thò lảng vàng đến săn tin. Phải bầu đến vòng ba, tối mịt mới xong. Thủ vừa về đến nhà đã thấy ông Hàm ngồi chờ.
– Chú cao phiếu nhất phải không?
Ông Hàm hỏi thế, tức là chúc mừng đấy, nhưng mặt vẫn lạnh như tiền.
Ông nói tiếp:
– Lại đúng dịp ông Đảng về hưu đợt này, vậy chú phải thay chân ông ấy giữ ngay lấy cải triện đỏ, tức rằng là phải làm bí thư. Chứ còn chủ tịch cũng chỉ là thử triện xanh! Thằng Tùng nhà Sang cũng trúng hả? Chỉ cho nà chân chạy ngoài, hữu danh và thực thôi!
Lúc ấy Thủ đang đẩy phấn chấn vì đắc cử, đến mức không còn thấy ai là đối kháng với mình, nên lòng dạ bỗng thành dễ dãi. Với lại Thủ vốn thuộc dạng người cải lương, dễ bằng lòng và dễ chấp nhận.
– Thực ra thằng Tùng cũng được chứ không đến nỗi nào đâu. Nó còn chất lính bộc trực thẳng thắn, với công việc thi xốc vác
Ông Hàm nghiêm ngay mặt, kịp thời nhắc nhở Thủ đang nói khôn nói dại những gì.
– Được là được thế nào! Rau nào sâu ấy! Hãy giao cờ vào tay nó xem, gai ngạnh sẽ mọc ra ngay!
Gáo nước lạnh của Hàm đã làm Thủ tỉnh cơn say, và Tùng đã được phê chuẩn làm xã đội trưởng ngày sau đấy, chứ không phải chờ đến tuần sau họp Đảng ủy mới phân công, để mỗi năm cho nó dẫn đám thanh niên ra đôi nằm chổng mông lên mà nheo mắt bóp cò khan vào mấy cái bia giấy!
Hôm nay ông cố vấn sẽ chỉ thị gì đây! Thủ rửa chân tay đàng hoàng rồi mới vào nhà. Hàm hỏi ngay:
– Chú định thể nào về cái việc ấy?
Vừa hạ giọng vào chuyện. Hàm vừa thu hai bàn chân ngắn và to bè lên đi-văng. Thủ tráng ấm pha trà, cũng nói nhỏ để hai anh em vừa đủ nghe:
– Em cũng chưa định. Theo bác nên thế nào?
– Chả nhẽ chịu thua nó à?
Hàm tự rót nước ra chiếc chén hạt mít, hỏi thủng thẳng. Đó là cách nói chuyện riêng với nhau của hai anh em nhà này. Họ thường nói nửa vời, mù mờ rời rạc như vậy. Nếu có ai nghe được cũng chịu chết không hiểu họ nói gì, ám chỉ ai. Nhưng với Thủ thì anh biết ngay cái việc ấy và nó ở đây là chỉ ông Phúc và cái việc kiện cáo của ông ta khiến xã phải chôn lại lão Quềnh. Phúc đã thắng 1 – 0! Cứ đà này Phúc còn dở dói những gì nữa?
– Tôi đã nghĩ ra cách rồi – Hàm chiêu từng ngụm nước nhỏ như nhắp rượu, rồi vẫn với giọng nhát một, ông công bố kế hoạch phản công:
– Lấy độc trị độc, mỡ nó rán nó! Lại dùng ngay cách lão Phúc đã bắt các chú chôn đi chôn lại lão Quềnh – Tức rằng là… đào mộ?
Thủ quay sang sửng sốt. Bởi ở đây dạo đã lâu có hai nhà thù nhau, bên nhà yếu lực không đủ sức đánh lại đã dùng cách khủng khiếp này.
Hàm vẫn thủng thẳng:
– Có gì mà chú đã tái mào lên như thế! Nó muốn cưa đốt đục suốt, thì sẽ được người ta đục thẳng vào cây nóc nhà nó! Đây là dịp tốt để lấy âm trị dương. Phen này tôi sẽ yểm cho cả họ nhà nó
không ngóc lên được! Đào lên, lấy ván, lật sấp bố nó xuống! Còn cỗ ván dổi tôi sẽ đóng một bộ sa-lông thật mốt, rồi tìm cách bán cho chính anh em họ hàng nhà nó!
Thủ đã thấy ớn khắp người, ngập ngừng:
– Nhưng mà…
Hàm biết thóp ngay ông em chỉ được cái võ mồm, quen phòng xa giữ gìn, mà cũng là phòng cho mỗi cái thân hắn thôi! Hàm càng hạ giọng tới mức lào thào:
– Ngày thầy mất, chú với chú Long còn chưa nghĩ được đến đầu đến đũa, nên thầy chỉ dặn riêng tôi..
Rồi ông Hàm trang nghiêm kể với giọng rin rít về bức tranh thờ Hổ thần của nhà ông bị chọc mắt, bị bôi bẩn và những lời chỉ dẫn của ông bố trong quyển vở giấy giang về cách lấy âm trị dương thế nào, rồi để tránh phản hồi trở lại thì trước khi hạ cuốc phải đọc bài tạ thần ra sao. Thủ ngồi cứng người, tay cầm chén nước mà quên cả uống.(Trích Tiểu thuyết Mảnh đất lắm người nhiều ma, Nguyễn Khắc Trường, NXB Văn hoá thông tin)
Câu 1: Xác định ngôi kể trong đoạn trích.
Gợi ý: Hãy xem người kể chuyện có trực tiếp tham gia vào câu chuyện hay chỉ quan sát, miêu tả từ bên ngoài.
Câu 2: Chỉ ra các thành ngữ xuất hiện trong đoạn trích.
Gợi ý: Thành ngữ thường là những cụm từ ngắn, giàu hình ảnh, mang nghĩa bóng.
Câu 3: Trong đoạn trích, ông Hàm dự định trả thù phe họ Vũ của ông Phúc bằng cách nào? Nêu nhận xét của em về việc trả thù này.
Gợi ý: Đọc kỹ đoạn đối thoại và suy nghĩ về cách hành xử của ông Hàm.
Câu 4: Tác giả đã phơi bày thực trạng nào của xã hội nông thôn Việt Nam trong thời kỳ đổi mới?
Gợi ý: Chú ý đến cách các nhân vật đối xử với nhau và bối cảnh câu chuyện.
Câu 5: Qua đoạn trích, anh/chị hãy nhận xét về bức tranh nông thôn Việt Nam trong thời kỳ đổi mới.
Gợi ý: Suy nghĩ về các mâu thuẫn xã hội và quan hệ giữa người với người trong đoạn trích.
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Qua đoạn trích, em có nhận xét gì về tính cách của ông Hàm?
Câu hỏi 2: Tại sao tác giả lại để ông Hàm nói về việc trả thù bằng giọng điệu thủng thẳng, nhát gừng? Điều này gợi ra điều gì?
Câu hỏi 3: Cách ông Hàm áp dụng phong tục tâm linh để trả thù cho thấy điều gì về xã hội lúc bấy giờ?
Câu hỏi 4: Em có nhận xét gì về thái độ của ông Thủ khi nghe kế hoạch trả thù của ông Hàm?
Câu hỏi 5: Nếu so sánh với xã hội hiện đại, những vấn đề trong đoạn trích có còn tồn tại không? Vì sao?
Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
