Đọc văn bản:
BẢO KÍNH CẢNH GIỚI
(Bài 38)
Mấy phen lần bước dặm thanh vân (1),
Đeo lợi làm chi luống nhọc thân.
Nhớ chúa lòng còn đơn một tấc(2),
Âu thì tóc đã bạc mười phân.
Trì thanh(3) cá lội in vừng(4) nguyệt,
Cây tĩnh chim về rợp bóng xuân.
Dầu phải dầu chăng mặc thế,
Đắp tai biếng mảng sự vân vân(5)
(Nguyễn Trãi toàn tập, Quốc âm thi tập, Phần vô đề, Đào Duy Anh, NXB Khoa học xã hội, 1976)
Chú thích:
(1) thanh vân: Mây xanh. Chỉ con đường công danh
(2)Tấc: phần bé nhỏ hoặc không đáng giá bao nhiêu, nhưng đáng được trân trọng; cũng dùng để chỉ tấm lòng nhỏ mọn (hàm ý khiêm nhường)
(3)Trì thanh: Ao trong
(4) Vừng: vầng
(5) Vân vân: Như vậy, còn nhiều thứ tương tự như vậy
Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản trên.
Click vào đây để xem đáp án
Thể thơ: Thất ngôn xen lục ngôn
Câu 2. Xác định vị trí các câu thơ lục ngôn và nêu tác dụng của các câu thơ đó.
Click vào đây để xem đáp án
– Trong văn bản trên câu thơ lục ngôn: câu 7 (Dầu phải dầu chăng mặc thế)
– Tác dụng của các câu thơ lục ngôn: Thể hiện sự khéo léo trong Việt hóa thể thất ngôn bát cú Đường luật, nhấn mạnh tâm ý, quan điểm nhà thơ trước cuộc đời, tạo sự hấp dẫn, sinh động.
Câu 3. Chỉ ra và nhận xét về những hình ảnh của thiên nhiên được miêu tả trong văn bản?
Click vào đây để xem đáp án
– Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ: Ao trong, cá bơi lội, nguyệt in bóng, chim chóc, cây rợp bóng,…
– Nhận xét về bức tranh thiên nhiên:
+Bức tranh thiên nhiên bình dị, gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày.
+ Bức tranh mang vẻ đẹp thanh bình, yên ả chốn thôn quê.
Câu 4. Qua câu thơ “Đeo lợi làm chi luống nhọc thân”, tác giả thể hiện thái độ gì đối với chữ “lợi”?
Click vào đây để xem đáp án
– Thái độ của tác giả qua câu thơ “Đeo lợi làm chi luống nhọc thân”: Bày tỏ thái độ coi thường cái lợi, xem đó là gánh nặng mà con người phải đeo bên mình; khiến cho người mang lợi chỉ nhọc nhằn, mệt mỏi.
Câu 5. Hai câu luận sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Nêu tác dụng:
Trì thanh cá lội in vừng nguyệt,
Cây tĩnh chim về rợp bóng xuân.
Click vào đây để xem đáp án
– Hai câu luận sử dụng biện pháp nghệ thuật đối:
+ Trì thanh >< Cây tĩnh
+ Cá lội >< chim về
+ In vừng nguyệt >< rợp bóng xuân.
– Tác dụng:
+ Tạo ra một ấn tượng mạnh về vẻ đẹp tự nhiên, với sự sống động, trong trẻo và đầy sức sống.
+ Giúp độc giả hình dung được phong thái ung dung, cuộc sống thanh nhàn, tự do tự tại và đầy vui thú của Nguyễn Trãi khi về với thiên nhiên.
Câu 6. Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về quyết định “mặc thế” của của nhân vật trữ tình trong câu “Dầu phải dầu chăng mặc thế”?
Click vào đây để xem đáp án
– Quyết định “mặc thế” của nhân vật trữ tình trong câu “Dầu phải dầu chăng mặc thế”: Đó không phải là sự vô trách nhiệm, hờ hững với xã hội mà là thái độ sống của nhân vật trữ tình. Lựa chọn cuộc sống thanh cao, ẩn dật. Lựa chọn đúng đắn với tính cách bản thân
Câu 7. Nhận xét vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi thể hiện trong bài thơ.
Click vào đây để xem đáp án
– Một tâm hồn thanh cao, giản dị, lánh đục khơi trong, không màng danh lợi thật đặc biệt: Từ quan về ở ẩn để vui thú với thiên nhiên, di dưỡng tinh thần cho thấy ý chí kiên định và tình yêu thiên nhiên sâu sắc.
– Nguyễn Trãi cũng là một người yêu thiên nhiên, gần gũi với cảnh sắc thiên nhiên. Tình yêu thiên nhiên của ông được thể hiện rõ ràng qua những bức tranh mô tả về thiên nhiên trong bài thơ.
– Nguyễn Trãi còn có tấm lòng trung quân, ái quốc,…
Câu 8. Anh/chị có cho rằng tình yêu nước bắt đầu từ tình yêu đối với cảnh vật thiên nhiên gần gũi, thân thuộc? Vì sao? (Viết đoạn văn từ 5-7 câu)
Click vào đây để xem đáp án
Gợi ý:
-Tình yêu quê hương đất nước là tình cảm gắn bó sâu sắc, chân thành đối với những sự vật và con người nơi ta được sinh ra và lớn lên.
-Tình yêu nước bắt đầu từ tình yêu đối với cảnh vật thiên nhiên gần gũi, thân thuộc, vì mỗi con người biết yêu cảnh vật, biết rung động trước thiên nhiên tươi đẹp là tình cảm khởi nguồn và bồi đắp cho tình yêu nước.
-Con người biết yêu quý những điều nhỏ nhặt, quen thuộc, gần gũi mới hình thành lòng yêu quê hương, dân tộc.
