Đọc văn bản sau:
Thị Phương: (Quay ra)
– Mẹ thức hay ngủ mẹ ơi!
Mụ:
– Con vào đấy có được tí gì không?
Thị Phương:
– Thưa mẹ, con vào đó, quỷ đông đòi ăn thịt!
Mụ:
– Ăn cơm với thịt đông à?
Thị Phương:
– Quỷ đông đòi ăn thịt con, mẹ ạ.
Quỷ cái ra can rồi lại cho vàng.
Mụ: (Cầm vàng, hát sắp)
– Ở hiền rồi lại gặp lành
Mẹ lại ngại thân con (Hát vãn)
Như dao cắt ruột mẹ ra (Nói)
– Con ơi, trời còn sớm hay đã tối mà con cứ dắt mẹ đi mãi thế này?
Gặp vợ chú quỷ cho thanh tre già
(Nói sử) Ối con ơi,
Mẹ cảm thương thân mẹ
Trăm sầu, nghìn thảm chất đà lên con!
Thị Phương:
– Trình lạy mẹ,
Vầng ô đã lặn
Vắng vẻ cửa nhà
Mẹ con ta vào gốc cây đa
Nằm nghỉ tạm qua đêm sẽ liệu (ngồi nghỉ)
Thần rừng (Hổ): (Ra)
– Ra oai hùm gầm kêu ba tiếng
Phóng hào quang chuyển động phong lôi
Xa chẳng tỏ, nhảy lại ngó coi
Giống chi chi như thể hình người
Đi đâu đó?
– Kìa con, nọ mẹ
Muốn sống thời ai chịu cho ai
Vào nộp mệnh cho ta nhai một.
Thị Phương:
– Trăm lạy ông,
Nhẽ ngày hôm qua một tận không còn
Tôi kêu trời khấn đất đã vang
Qua nạn ấy, nạn này lại phải
Ông ăn thịt một, còn một ông tha
Ông để mẹ già, tôi xin thế mạng.
Ơn ông vạn bội!
Mụ: Con tôi còn trẻ
(Nói sử) Trình lạy ông
Công sinh thành, ông để tôi đền
Ông ăn thịt tôi, ông tha cháu nó!
Thị Phương:
– Thưa mẹ, mẹ để con chịu cho!
Mụ: Ới con ơi, con còn trẻ người non dạ, để mẹ chịu cho.
Thần rừng (Hổ):
– Nhẽ ra thời ăn thịt cả không tha
Thấy mẹ con tiết nghĩa thay là
Tha cho đó an toàn tính mệnh.”
(Trích vở chèo “Trương Viên”, Hà Văn Cầu, Tuyển tập chèo cổ, NXB Sân khấu,1999)
Tóm tắt vở chèo “Trương Viên”
Trương Viên quê ở Vũ Lăng, nhà nghèo, bố mất sớm, mẹ nuôi cho ăn học. Vì mến tài chàng nên Thừa tướng (đã về hưu) có gả con gái là Thị Phương cho Trương Viên. Thị Phương hết lòng chăm lo cho gia đình, hiếu thảo với mẹ chồng. Khi nước loạn, vua sai xá về bắt lính, Trương Viên phải bỏ thi, từ biệt mẹ và vợ để đi lính. Giặc kéo đến, nhà Trương Viên bị đốt, Thị Phương dắt mẹ chồng chạy vào rừng sâu, trải qua nhiều gian truân như: gặp Qủy, gặp Hổ…Thị Phương sống trong cảnh mù lòa, cùng mẹ chồng đi ăn xin khắp nơi. Thượng đế đã cảm động tấm lòng hiếu nghĩa của Thị Phương nên sai tiên xuống dạy đàn hát cho nàng để nàng có nghề sinh sống. Qua 18 năm, Trương Viên đánh giặc thắng lợi, triều đình ban cho chàng chức Thái tể. Khi vinh quy bái tổ thì thấy gia đình mất tích. Chàng buồn rầu bỏ ra đi, nhân nghe người hát rong làm khuây, gặp lại vợ qua bài hát tự tình. Mẹ con, vợ chồng gặp nhau, mắt Thị Phương đương mù được sáng lại. Gia đình sum họp như xưa.
Cước chú: Mụ: mẹ
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1: Nêu những chỉ dẫn sân khấu trong đoạn trích trên.
Câu 2: Nhân vật Thị Phương trong đoạn trích là vai chín hay vai lệch?
Câu 3: Hãy tìm một thành ngữ và một câu tục ngữ được sử dụng trong đoạn trích và giải thích ngắn gọn ý nghĩa của thành ngữ, tục ngữ đã tìm được.
Câu 4: Em hiểu lời nói sử của người mẹ trong đoạn trích dưới đây có ý nghĩa như thế nào?
“Mẹ cảm thương thân mẹ
Trăm sầu, nghìn thảm chất đà lên con!”
Câu 5: Em hãy rút ra một thông điệp từ văn bản trên.
