PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Bà nội đặt cái quẩy tấu đánh xoạch rồi ngồi phệt xuống bậu cửa. Con chó cộc đuôi gầy nhẳng len lét chui vào gầm cối xay ngô. Bố tôi ngật ngưỡng đi từ trong nhà ra, trên vai lắt lẻo chiếc túi chàm bạc phếch, giọng lè nhè. Từ giờ, tao đi sang Nậm Lay ở hẳn với cái Mua đây. Bà nội quắc mắt, quăng cái quẩy tấu về phía bố, chân đá tay khua. Những bắp ngô văng ra tận mép sân, vàng xuộm chơ vơ.
Trong nhà, mẹ vẫn ngồi lặng bên bếp lửa. Nồi cháo sôi ùng ục trên bếp. Loãng tuếch. Em Sính khóc nhéo nhẳng xé ngang tiếng gió lùa vào vách thưng trống hoác mà mẹ vẫn ngây đơ ra như cây gỗ mục. Tiếng bát vỡ chát chúa ngoài sân. Tiếng bố gầm gừ như con gấu. Tiếng giậm chân bành bạch của bà nội. Tôi ngồi nép bên cánh cửa gỗ xộc xệch, nhìn bà nội lật đật chạy theo bố ra tận cổng để đòi lại chiếc vòng bạc và đôi khuyên tai mà không được. Bóng bố khật khưỡng xiêu vẹo leo lên chiếc xe máy đỏ nhảy cồ cồ trên con đường mòn men vách đá. Ráng chiều nhòe nhoẹt, màn sương trùm nhanh xuống thung như một bức màn xám khổng lồ.
Mẹ người dưới xuôi, học xong cấp ba tấp tểnh theo chúng bạn đi buôn hàng điện tử ở biên giới, suýt bị lừa bán sang Trung Quốc, may được bố cứu thoát. Trước khi đồng ý cho mẹ lấy bố, ông ngoại và cậu Vinh cũng lặn lội lên tận đây thăm nhà bà nội. Đó là một căn nhà gỗ bề thế ở trung tâm xã. Ông nội cũng là người dưới xuôi lên đây làm sơn tràng nhưng mất trong một trận lũ quét dữ dội từ khi bố mới lên bảy. Mấy năm sau, bà nội lấy người đàn ông góa vợ ở bản Ót và mang bố theo. Ngôi nhà gỗ đóng cửa im ỉm. Ai đi qua cũng bảo đúng là nhà của đàn bà góa.
Bố mẹ cưới nhau, căn nhà gỗ ấm hơi người trở lại. Ngày chợ phiên, bà đi từ bản Ót xuống chợ, lúc thì bán mấy con gà đen, khi thì bó măng khô, bọc chẩm chéo hay bất cứ thứ gì ông trẻ và chú Vừ kiếm được. Thi thoảng bà ghé qua nhà săm soi cách ăn ở thu vén của mẹ, thở dài thườn thượt khi thấy cái bụng con dâu vẫn phẳng lì như con cá đét. Bố mẹ lấy nhau gần sáu năm mới sinh được tôi sau bao nhiêu lần thăm khám, lấy thuốc. Ai đến nhà tôi chơi cũng bảo mẹ đẹp nhưng không hợp vía thần núi nên chỉ sinh rặt con gái. Bố theo đám phu vàng sang bên Sài Luốc, Sả Hồ, chưa kiếm được hạt vàng cám nào để làm của hồi môn cho hai đứa con gái thì sa vào cờ bạc, mê không dứt ra được, cứ ăn dầm ở dề nhà người đàn bà góa dưới Nậm Lay, năm thì mười họa mới trở về, lúc đi lại lục lọi mang theo vài thứ đáng giá như cái nồi đồng, chiếc điếu bạc, có khi còn lấy đôi khuyên tai bạc của mẹ hay lén lút tháo cả cái vòng ở cổ em Sính. Rồi căn nhà gỗ cũng bị người ta xiết nợ. Bà nội đưa mấy mẹ con tôi lên ở trong ngôi nhà nhỏ tẹo bám hờ vách núi, cách chợ phiên mấy chặng đường núi gập ghềnh…
Sau cái chiều đổ vỡ ấy, mẹ đem hai chị em tôi về xuôi. Chúng tôi đi như chạy trốn giữa màn sương dày đặc. Mẹ bước thoăn thoắt xuống dốc như xắn vạt sương thành từng miếng. Trên lưng mẹ, em Sính vẫn ngủ say sưa, cái mũ len đỏ lúc lắc. Tôi mắt nhắm mắt mở sấp ngửa chạy theo. Sương vừa tan thì mấy mẹ con xuống được đến đường lớn. Mẹ vẫy vẫy chiếc xe tải chở gỗ, một cái đầu trọc lốc thò ra buông mấy lời chọc ghẹo và tiếng cười khùng khục, chiếc xe lướt qua nhả lại một luồng khói xám xịt. Đợi mãi mới có một chiếc xe của mấy chú áo xanh cho đi nhờ. Mẹ nói với họ là đưa chị em tôi xuống thị trấn khám bệnh. Có một chú đưa cho mẹ mấy tờ tiền, mẹ cúi đầu lí nhí cảm ơn còn tôi cứ nhìn chăm chăm vào ngôi sao trên vai áo các chú. […](Trích Đường đến chân trời, Tạ Thanh Hải, https://vannghequandoi.com.vn, Thứ hai, ngày 18/12/2023)
Câu 1. Xác định người kể chuyện trong đoạn trích.
Gợi ý: Tìm nhân vật xưng “tôi” và quan điểm được sử dụng trong câu chuyện.
Câu 2. Chỉ ra biện pháp tu từ trong câu văn sau:
“Thi thoảng bà ghé qua nhà săm soi cách ăn ở thu vén của mẹ, thở dài thườn thượt khi thấy cái bụng con dâu vẫn phẳng lì như con cá đét.”
Gợi ý: Tập trung vào các phép so sánh trong câu văn.
Câu 3. Chỉ ra những điểm nhìn trong câu chuyện và nêu tác dụng của việc thay đổi điểm nhìn ấy trong truyện.
Gợi ý: Tìm các điểm nhìn của nhân vật “tôi” và cách câu chuyện được kể lại.
Câu 4. Nhận xét về một phẩm chất của nhân vật người mẹ được thể hiện trong đoạn trích.
Gợi ý: Dựa vào hoàn cảnh và hành động của người mẹ để nhận xét.
Câu 5. Nêu thông điệp có ý nghĩa với anh/chị qua đoạn trích và lí giải.
Gợi ý: Rút ra bài học nhân văn từ nội dung truyện và liên hệ với thực tế.
5 Câu hỏi tự học ở nhà
Câu hỏi 1: Người kể truyện trong đoạn trích là ai? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì trong việc truyền tải cảm xúc và câu chuyện?
Câu hỏi 2: Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn:
“Thi thoảng bà ghé qua nhà săm soi cách ăn ở thu vén của mẹ, thở dài thườn thượt khi thấy cái bụng con dâu vẫn phẳng lì như con cá đét.”
Câu hỏi 3: Chỉ ra những điểm nhìn trong câu chuyện và phân tích tác dụng của việc thay đổi điểm nhìn đối với sự phát triển mạch truyện.
Câu hỏi 4: Qua đoạn trích, em nhận xét như thế nào về phẩm chất và số phận của nhân vật người mẹ?
Câu hỏi 5: Nêu một thông điệp mà em rút ra từ đoạn trích. Vì sao thông điệp đó lại có ý nghĩa quan trọng với em?
Sau khi hoàn thành bài tập hãy gửi vào gmail: dochieunguvan2025@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!
