Đọc hiểu thơ: Tháng năm của bà (Bình Nguyên Trang)

PHẦN I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:

THÁNG NĂM CỦA BÀ
Tháng năm có đàn chim ngói về ăn hạt trên cánh đồng bà ngoại
Trời thì xanh như không thể biếc hơn
Cháu đội nón đôi chân trần trên đất
Gặt về phơi cả ba tháng nhọc nhằn

Ba tháng nhọc nhằn nuôi mày lớn lúa ơi
Hoa cỏ may đan chéo bàn chân bà tứa máu
Mồ hôi xuống như mưa là tháng sáu
Lưng bà còng bông lúa trĩu như nhau

Bà ngoại trồng lúa, bà ngoại nhai trầu
Suốt một đời không đi ra ngoài mái đình bến nước.
Nỗi vất vả ấy lấy gì mà đo được
Như hạt thóc nảy mầm trổ bông

Tháng năm này cánh đồng bà có nhiều chim ngói không
Lưng bà mỗi ngày lại gần hơn mặt đất
Cháu mong lắm được trở về đi gặt
Phơi giúp bà hạt giống để mùa sau

(Bình Nguyên Trang, Chỉ em và chiếc bình pha lê biết, NXB Hội nhà văn, 2003, tr. 87, 88)

 

Đọc hiểu thơ: Tháng năm của bà (Bình Nguyên Trang)

Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản.

Gợi ý: Chú ý đến độ dài các câu thơ và cách sắp xếp của chúng.

Click vào đây để xem đáp án
Thể thơ: Tự do.

Câu 2. Liệt kê những hình ảnh miêu tả sự vất vả của bà.

Gợi ý: Tìm các hình ảnh nói về công việc nặng nhọc hoặc những khó khăn bà phải trải qua.

Click vào đây để xem đáp án
Những hình ảnh miêu tả sự vất vả của bà:

Bàn chân bà tứa máu.
Mồ hôi xuống như mưa.
Lưng bà còng.

Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong hai câu thơ:
Nỗi vất vả ấy lấy gì mà đo được
Như hạt thóc nảy mầm trổ bông.

Gợi ý: Tập trung vào việc so sánh giữa nỗi vất vả của bà và sự hình thành của hạt thóc.

Click vào đây để xem đáp án

Biện pháp tu từ: So sánh.
Tác dụng:
Tăng tính sinh động, gợi hình, gợi cảm cho câu thơ.
Làm rõ nỗi vất vả, khổ cực của bà trong cuộc sống, được ví như quá trình hạt thóc nảy mầm và trổ bông – một quá trình gian nan nhưng mang lại giá trị lớn lao.
Bộc lộ niềm thương cảm, lòng trân trọng và biết ơn sâu sắc của người cháu dành cho bà.

Câu 4. Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

Gợi ý: Tập trung vào cảm xúc chính mà bài thơ thể hiện xuyên suốt.

Click vào đây để xem đáp án
Cảm hứng chủ đạo: Nỗi xót xa và lòng biết ơn của người cháu đối với những vất vả, nhọc nhằn cùng sự hy sinh thầm lặng của bà.

Câu 5. Từ bài thơ Tháng năm của bà, anh/chị hãy lý giải vì sao hình ảnh người bà luôn gắn liền với ký ức tuổi thơ của con người.

Gợi ý: Liên hệ vai trò của bà trong gia đình và ý nghĩa tình cảm sâu sắc mà bà mang lại.

Click vào đây để xem đáp án

Hình ảnh người bà luôn gắn liền với ký ức tuổi thơ của con người bởi:
Bà là người chăm sóc, nuôi dưỡng và yêu thương cháu từ khi còn thơ bé, thay mẹ chăm lo những ngày tháng đầu đời.
Bà là biểu tượng của sự tảo tần, hy sinh và đức hy sinh lớn lao. Qua hình ảnh bà, ta thấy được giá trị của tình yêu thương và lòng trân quý gia đình.
Bà là hiện thân của quê hương, nguồn cội. Bà luôn gắn liền với hình ảnh làng quê, ruộng đồng – những gì thân thuộc nhất trong tuổi thơ của mỗi người.
Ký ức về bà khắc sâu trong tâm hồn mỗi người. Những tình cảm yêu thương đó không phai nhòa theo thời gian, trở thành một phần không thể thiếu trong tuổi thơ của con người.

5 Câu hỏi tự học ở nhà

Câu hỏi 1: Xác định thể thơ của bài thơ “Tháng năm của bà” và nêu đặc điểm nổi bật của thể thơ này trong việc thể hiện cảm xúc.

Câu hỏi 2: Những hình ảnh nào trong bài thơ gợi lên sự vất vả của bà? Em hãy nêu cảm nhận của mình về những hình ảnh đó.

Câu hỏi 3: Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu thơ:
Nỗi vất vả ấy lấy gì mà đo được
Như hạt thóc nảy mầm trổ bông.

Câu hỏi 4: Hãy nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và ý nghĩa của nó đối với người đọc.

Câu hỏi 5: Từ bài thơ, em hãy chia sẻ cảm nghĩ của mình về vai trò của bà trong gia đình và ký ức tuổi thơ của con người.

Sau khi hoàn thành bài tập, hãy gửi vào gmail: dochieunguvanvn@gmail.com để đội ngũ giáo viên chấm, chữa bài cho bạn.

Đây là phần Đọc hiểu thơ: Tháng năm của bà (Bình Nguyên Trang) được trích từ ngân hàng đề thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn  năm học 2025 – 2026.
Tải trọn bộ đề thi đọc hiểu ngay tại đây!

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *