Đọc văn bản sau:
Mạn thuật(1) (bài 13)
– Nguyễn Trãi –
Quê cũ nhà ta thiếu của nào,
Rau trong nội, cá trong ao.
Cách song mai tỉnh hồn Cô Dịch(2),
Kề nước cầm đưa tiếng Cửu Cao(3).
Khách đến, vườn còn hoa lác(4),
Thơ nên, cửa thấy nguyệt vào.
Cảnh thanh dường ấy chăng về nghỉ,
Lẩn thẩn làm chi áng mận đào(5).
(Dẫn theo: https://www.thivien.net, ngày 02/05/2006)
*Cước chú:
(1) Mạn thuật: chùm thơ gồm 14 bài trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi. (“Mạn thuật” là một cách viết tổng hợp giữa nhiều thể loại (kể chuyện, ghi chép, bình luận, khảo cứu…). Cách viết tự do, nhẹ nhàng, thoải mái, không trói buộc, câu nệ. )
(2) Cô Dịch: một ngọn núi ở Trung Quốc, nơi mọi người có cuộc sống rất vui vẻ, ấm no (cả câu này ý nói hoa mai thanh khiết như thần dân ở núi Cô Dịch).
(3) Cửu Cao: Chín đầm nước sâu (cả câu này ý nói suối chảy như tiếng đàn)
(4) Lác: từ cổ, có nghĩa là tiếng hỏi (quát lác, thét lác), ở đây có thể hiểu là hoa chào đón.
(5) Áng mận đào: chỉ chốn quan trường.
Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản.
Click vào đây để xem đáp án
Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật xen lục ngôn
Câu 2. Tìm 3 từ Hán Việt được sử dụng trong văn bản.
Click vào đây để xem đáp án
HS trả lời đúng 3 trong số các từ Hán Việt được sử dụng trong văn bản: mạn thuật, nội, song, cầm, nguyệt, thanh.
Câu 3. Chỉ ra những chi tiết thể hiện sự “giàu có”, không “thiếu của nào” của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Click vào đây để xem đáp án
Những chi tiết thể hiện sự “giàu có”, không “thiếu thuở nào” của nhân vật trữ tình trong bài thơ là:
– Rau trong nội, cá trong ao: cho thấy nhà có đủ rau củ quả và cá thịt để ăn.
– Cách song mai tỉnh hồn Cô dịch: cho thấy nhà có vườn hoa đẹp và hương thơm.
– Kề nước cầm đưa tiếng Cửu cao: cho thấy nhà có sông nước và âm nhạc.
– Khách đến vườn còn hoa lác: cho thấy nhà có nhiều bạn bè và khách quý.
– Thơ nên cửa thấy nguyệt vào: cho thấy nhà có văn hóa và thi ca
Câu 4. Việc sử dụng xen kẽ các câu thơ lục ngôn (bên cạnh các câu thơ thất ngôn) trong văn bản có ý nghĩa gì?
Click vào đây để xem đáp án
Việc sử dụng xen kẽ các câu thơ lục ngôn (bên cạnh các câu thơ thất ngôn) trong văn bản có ý nghĩa:
– Giúp lời thơ ngắn gọn. hàm súc, mới lạ; góp phần thể hiện dứt khoát nội dung được đề cập đến.
– Góp phần giữ gìn và phát triển ngôn ngữ mẹ đẻ, thể hiện ý thức sáng tạo cá nhân và sự tự tôn dân tộc của Nguyễn Trãi.
Câu 5. Nêu tác dụng của phép đối được sử dụng trong câu thơ “Rau trong nội, cá trong ao”
Click vào đây để xem đáp án
Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đối được sử dụng trong câu thơ “Rau trong nội, cá trong ao”
– Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, tạo sự cân xứng, tạo nhịp điệu cho câu thơ…
– Diễn tả lối sống giản dị, đơn sơ nhưng đầy đủ, thư thái của Nguyễn Trãi khi rời xa chốn quan trường, lui về ở ẩn; thể hiện tâm hồn hòa hợp với thiên nhiên; yêu cuộc sống đạm bạc; tinh thần lạc quan…
Câu 6. Viết một đoạn văn (khoảng 150 chữ) đánh giá vẻ đẹp của bài thơ trên.
Click vào đây để xem đáp án
gợi ý:
– Bài thơ được viết theo thể thất ngôn xen lục ngôn; giọng thơ nhẹ nhàng, khoan thai; sử dụng nghệ thuật đối, điển tích tài tình; các thi liệu rau, cá, ao, hoa, nguyệt,… tạo nên cốt cách bài thơ vừa dân dã, mộc mạc vừa cổ điển thanh cao,…
– Bài thơ đã thể hiện một cách đẹp đẽ sâu sắc những tư tưởng tình cảm cao đẹp của Ức Trai như coi thường danh lợi, sống giản dị hòa hợp với tự nhiên trong cuộc đời thanh bạch. Đọc bài thơ ta vô cùng kính yêu và cảm phục Nguyễn Trãi – một nhân cách cao đẹp.
